Z tego artykułu dowiesz się:
Wyłudzenie danych osobowych to współczesny problem, który może doprowadzić do poważnych kłopotów finansowych. Najczęściej działania takie dotyczą zaciągania zobowiązań na skradzione dane. To może generować z kolei trudności, gdy będziemy chcieli wziąć chociażby najtańszy kredyt gotówkowy.
- Jednym z najpopularniejszych sposobów na wyłudzenie danych osobowych jest phishing.
- Zagrożenie stwarza również oprogramowanie wirusowe zainstalowane przez hakera.
- Oszuści często doskonale znają metody manipulowania zachowaniem ofiary tak, aby ta dała informacje potrzebne do wyłudzenia danych osobowych.
- Znajomość zagrożenia i sposobów przeciwdziałania pozwala na uniknięcie bycia zmanipulowanym.
Co zrobić w przypadku wyłudzenia danych osobowych?
Przestępcy wykorzystują pozyskane dane osobowe, aby uzyskać naszym kosztem określone korzyści. Warto pamiętać, że gdy ktoś wykorzystał moje dane osobowe, mogę być obciążony np. pożyczką, którą będę musiał spłacać, choć pieniędzy z niej nigdy nie ujrzę.
Jeśli skradziono moje dane osobowe, mogą być one wykorzystane również do zawarcia umowy leasingu, a także do założenia na nasze dane firmy. Uproszczone procedury założenia JDG paradoksalnie pomogły również oszustom, którzy czerpią z tego, że jest to tak proste. Dlaczego jest to niebezpieczne? W ramach fałszywej firmy oszust może „nabrać” na nas kolejne zobowiązania.
To prowadzi do kluczowego zagadnienia: co zrobić, jak wyciekły dane osobowe? W takiej sytuacji powinniśmy:
- Zebrać wszystkie dowody potwierdzające, że jesteśmy osobą pokrzywdzoną (np. dowody, że konto bankowe, na które poszła kwota pożyczki, nie należy do nas!). Dotyczy to również zapisania podejrzanego numeru i zapisanie wiadomości e-mail, która mogła być próbą wyłudzenia naszych danych.
- Jak najszybciej zgłosić to w urzędzie miasta i skierować na policję. Może to ograniczyć nieprzyjemne konsekwencje wynikające z oszustwa.
- Unieważnić poprzez urzędnika dowód osobisty, aby zastopować ewentualne dalsze próby wyłudzenia naszych danych.
- Zgłosić incydent na stronie CERT, gdzie w formularzu podajemy informacje dot. szczegółów zdarzenia.
Przeczytaj też: Dane wrażliwe - co je wyróżnia i kiedy można z nich korzystać?
Gdzie zgłosić próbę wyłudzenia danych osobowych?
Już samo tylko podejrzenie wyłudzenia danych osobowych jest wystarczającym powodem, aby zdecydować się na zgłoszenie tego zdarzenia. A gdzie to zrobić? Zgłoszenie wyłudzenia danych osobowych przede wszystkim trzeba dokonać na policji.
Istotne jest też zawiadomienie inspektora ochronnych danych powołanych przez konkretną firmę, której dotyczy incydent (np. w firmie pracowniczej czy banku). Dzięki temu uzyskamy pomoc przed ewentualnymi kolejnymi krokami zmierzającymi do wyjaśnienia sytuacji – np. gdy nasze dane zostały już do czegoś wykorzystane przez oszustów.
Jak zgłosić kradzież danych osobowych?
Zgłaszając przestępstwo, przede wszystkim musimy mieć przygotowany dowód osobisty. To jego danych dotyczy zdarzenie (o ile oczywiście nie został on skradziony). Jeśli jednak mamy dowód, możemy udać się np. do dowolnej gminy, gdzie możemy dokument unieważnić. Jak zastrzec dane osobowe?
W przypadku kradzieży lub zgubienia dowodu tożsamości lub innych ważnych dokumentów tożsamości, przede wszystkim trzeba:
- Zgłosić zastrzeżenie utraconego dokumentu w banku.
- Dokonać zgłoszenia kradzieży (lub możliwości kradzieży) na policję – później można to zgłosić również i do prokuratury!
- Zgłosić utratę i/lub zastrzeżenie dokumentu w urzędzie gminy celem wyrobienia nowego.
Warto wiedzieć: Zgubiony dowód osobisty - gdzie zgłosić zgubiony dowód osobisty?
Jak sprawdzić, czy ktoś nie wykorzystał moich danych osobowych?
W zasadzie wiarygodnym sposobem na to, aby sprawdzić, czy ktoś nie wykorzystał naszych danych osobowych w celu wzięcia kredytu, jest sprawdzenie siebie w bazie BIK. Poleca się także zweryfikowanie informacji w rejestrach dłużników np. KRD, ERIF, czy też BIG „InfoMonitor”. Tam możemy dowiedzieć się, czy nie zostały wzięte na nasze dane pożyczki czy chwilówki online.
Jakie są najczęściej wyłudzane dane osobowe?
Wśród najczęściej wyłudzanych danych osobowych należy wymienić:
- imię i nazwisko,
- adres zamieszkania i zameldowania,
- PESEL,
- numer i seria dowodu osobistego,
- numer rachunku bankowego,
- numer karty kredytowej.
A jak oszuści wykorzystują dane osobowe? M.in. zaciągając pożyczkę. Wyłudzenie kredytu na moje dane osobowe to coś, co każdy z nas powinien mieć z tyłu głowy. Kluczowe jest jednak to, w jaki sposób to robią!
Popularne jest np. wyłudzenie danych przez telefon. Wydaje się to dość proste – ktoś dzwoni, podszywając się pod bank, nawet wyświetlając nam informację, jakoby to faktycznie był telefon z naszego banku. Następnie w toku rozmowy np. ostrzega o tym, że nasze pieniądze na koncie są zagrożone i potrzebuje hasła do konta, aby je zabezpieczyć. My w trosce o nasze pieniądze te hasło podajemy, myśląc o tym, że rozmawiamy z pracownikiem banku. To jest jednak oszust, który w ten sposób przeprowadził wyłudzenie danych do konta bankowego.
Z kolei wyłudzenie danych osobowych przez internet bardzo często polega na tym, że dostajemy maila z linkiem. Adres mailowy do złudzenia przypomina adres bankowy (zaledwie drobną różnicą np. w nazwie strony), a w treści jest informacja, że nasze konto jest zagrożone. Po kliknięciu w link pojawia się strona łudząco podobna (pod względem szaty graficznej czy opcji logowania) do strony bankowej. Nie jest to jednak witryna banku, a fałszywa platforma, która zapisuje login i hasło wpisane przez nas w ramach próby zalogowania.
Na podobnej zasadzie może mieć miejsce wyłudzenie danych karty kredytowej, tylko w formularzu widnieje miejsce na podanie danych z karty.
Co grozi za wyłudzenie danych osobowych?
Nielegalne wykorzystanie danych osobowych jest objęte przepisami prawnymi, które na oszustów narzucają konkretne konsekwencje. Gdzie znajdziemy zapisy o tym, co grozi za wyłudzenie danych osobowych? Paragraf 1 art. 190a. Kodeksu karnego mówi:
Kto przez uporczywe nękanie innej osoby lub osoby dla niej najbliższej wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia lub istotnie narusza jej prywatność, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
- Za wyłudzenie grozi kara pozbawienia wolności 6 miesięcy do 8 lat.
- Podobna kara jest za podszywanie się pod inną osobę, wyrządzając jej w ten sposób szkodę osobistą lub majątkową.
- Przetwarzanie danych bez dopuszczenia lub uprawnienia z kolei grozi karą:
- Grzywny, lub
- Ograniczenia wolności bądź pozbawienia do lat dwóch.
Dowiedz się: Jak firmy pożyczkowe mogą wyłudzać pieniądze i jak się przed tym chronić?
Jak chronić swoje dane przed wyłudzeniem?
Jak chronić swoje dane osobowe w Internecie? Przede wszystkim kluczowe jest zachowanie ostrożności. Nigdy nie powinniśmy podawać wrażliwych danych osobowych osobom nieznanym np. podczas rozmowy telefonicznej. Zawsze warto zachować szczególną ostrożność. Zalecane sposoby zabezpieczenia danych osobowych to np.:
- Alerty BIK
- System Dokumenty Zastrzeżone
- Usługa Zastrzeż PESEL
Jak zastrzec swoje dane osobowe?
Dbanie o bezpieczeństwo to podstawa. Jak chronić dane osobowe? Możemy skorzystać z usługi Zastrzeż PESEL, która pozwala nam na zastrzeżenie (bezterminowe lub czasowe) naszego numeru PESEL, a także na wycofanie zastrzeżenia.
Ważne działanie możemy podjąć również poprzez portal BIK. Jak zastrzec dane osobowe na tym portalu? Przede wszystkim po założeniu konta możemy wybrać opcję zastrzeżenia dokumentu tożsamości i np. aktywowania alertu BIK. Po tym będziemy otrzymywać informacje o próbach użycia naszych danych osobowych np. przy wnioskowaniu o kredyt.
Istnieje także inne rozwiązanie, jakim jest System Dokumenty Zastrzeżone. Pozwala on na bezpłatne zastrzeżenie zgubionych dokumentów. Możemy to zrobić w dowolnym banku, a informacje zostaną natychmiastowo przekazane do wszystkich instytucji bankowych w Polsce. Jest to pewny i skuteczny sposób na to, aby prawidłowo uchronić się przed następstwami kradzieży danych osobowych.
Co robić gdy ktoś wziął pożyczkę na Twoje dane?
Jeśli chcesz się dowiedzieć, czy ktoś nie wziął na Ciebie chwilówki, możesz mieć kłopoty z uzyskaniem takiej informacji. Możesz pobrać raport o sobie z BIK, ale jeśli zaciągnięta została pożyczka bez BIK, raport może jej nie wykazać.
O wyłudzeniu kredytu lub pożyczki wiele osób dowiaduje się najczęściej dopiero wtedy, gdy już dojdzie do przestępstwa. Jeżeli dostaniesz wezwanie do spłaty pożyczki, której nigdy nie brałeś, musisz podjąć następujące kroki w celu obrony swoich interesów:
- zgłoś sprawę na Policji i potem do prokuratury,
- podejmij kroki zmierzające do wyjaśnienia sprawy w instytucji, która upomina się od Ciebie o zwrot pożyczki.
Niestety tego rodzaju sprawy niemal zawsze kończą się w sądzie, gdzie oszukana osoba musi przedstawić dowody na to, że doszło do wyłudzenia. Najczęściej wykorzystuje się dowody zgromadzone przez prokuraturę np. opinie biegłego grafologa w kwestii sfałszowania podpisu pod umową.
Przeczytaj też inne nasze artykuły:
Pytania i odpowiedzi