Czym są prawa i obowiązki pożyczkobiorcy?

Za każdym razem, gdy korzystasz z pożyczki gotówkowej oferowanej przez bank lub firmę pozabankową, musisz przestrzegać warunków określonych w umowie. Oprócz tego jednak obie strony umowy muszą dostosować się do ogólnie obowiązujących przepisów, wynikających np. z Ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011 roku. Przepisy te regulują zasady udzielania pożyczek konsumentom, a także:

  • zapewniają pożyczkobiorcom określone prawa podczas korzystania z usług instytucji finansowych,
  • narzucają im określone obowiązki wobec pożyczkodawcy.

Prawa i obowiązki pożyczkobiorcy można zdefiniować jako zespół zasad korzystania z kredytu konsumenckiego, który jest określony odgórnie przez przepisy i który jest niezależny od postanowień zapisanych w umowie pożyczki.

Prawa i obowiązki pożyczkobiorcy - o czym powinieneś pamiętać zanim złożysz wniosek o pożyczkę?

Prawa i obowiązki pożyczkobiorcy obowiązują głównie wtedy, gdy korzystasz z kredytu konsumenckiego, czyli zaciągasz jako konsument (osoba fizyczna) zobowiązanie w instytucji finansowej nieprzekraczające kwoty 255 500 zł.

Przed złożeniem wniosku o taką pożyczkę musisz mieć świadomość, że pożyczkodawca ma prawo egzekwować od Ciebie jako pożyczkobiorcy spełnienia określonych obowiązków, nawet jeśli nie są one wyszczególnione w regulaminie lub umowie. Z kolei Ty jako pożyczkobiorca masz pewne prawa, które Ci przysługują z mocy ustawy.

Instytucja, która nie zapewnia swoim klientom przysługujących im praw, działa wbrew obowiązującym przepisom. Zwróć na to uwagę, wybierając firmę pożyczkową, ponieważ jest to dobry sposób na rozpoznanie nieuczciwych podmiotów.

Co zalicza się do podstawowych praw przysługujących pożyczkobiorcy?

Prawa pożyczkobiorcy mają na celu zapewnić mu bezpieczeństwo zaciągania zobowiązania. Ustawodawca skupił się przede wszystkim na tym, by branie pożyczki odbywało się świadomie, a więc na podstawie rzetelnie przedstawionych i kompletnych informacji na temat warunków finansowania. Konsument powinien mieć też odpowiedni czas do namysłu, możliwość porównania ofert różnych pożyczkodawców i prawo do odstąpienia od umowy bez ponoszenia konsekwencji.

Prawo do rzetelnej informacji

Prawo do informacji masz już na etapie przeglądania reklamy pożyczki – powinna ona bowiem zawierać informacje na temat kosztów kredytu: zarówno w formie podania konkretnych wartości oprocentowania, prowizji, RRSO itp., jak również w formie reprezentatywnego przykładu.

Jeśli już rozpoczniesz proces ubiegania się o pożyczkę, masz prawo do bezpłatnego otrzymania projektu umowy oraz formularza informacyjnego, w którym będą przedstawione w sposób skrócony najważniejsze warunki umowy pożyczki, o którą wnioskujesz, czyli m.in.:

  • czas trwania umowy,
  • sposób i termin spłaty zobowiązania,
  • szczegółowe informacje dotyczące kosztów, w tym oprocentowania i RRSO,
  • całkowita kwota do spłaty,
  • informacje na temat skutków braku spłaty pożyczki w terminie (również na temat odsetek karnych),
  • informacje o pozostałych prawach, które Ci przysługują, czyli np. do odstąpienia od umowy oraz do wcześniejszej spłaty.

Zarówno wzór umowy pożyczki, jak i formularz informacyjny powinny być dostarczone na trwałym nośniku. Przy korzystaniu z usług online mają one najczęściej formę plików PDF, które są przesyłane na adres e-mail klienta.

Masz również prawo do bezpłatnej informacji na temat wyników weryfikacji Twojej osoby w bazach danych takich jak BIK czy BIG. Z rejestrów takich korzystają banki i wiele instytucji pozabankowych w procesie oceny zdolności kredytowej klientów. Wyjątkiem są pożyczki bez BIK i BIG, przy których udzielaniu pożyczkodawcy opierają swoją decyzję kredytową na innych danych.

Prawo do odstąpienia od umowy

Zgodnie z przepisami masz prawo do odstąpienia od zawartej już umowy pożyczki w ciągu 14 dni. Nie musisz podawać przyczyny rezygnacji z usługi, a pożyczkodawca nie może obciążać Cię z tego tytułu żadnymi opłatami. Co więcej, powinien Ci wraz z umową dostarczyć wzór takiego odstąpienia, które wystarczy wypełnić i przesłać na adres instytucji finansowej.

Prawo do wcześniejszej spłaty

Ustawa zapewnia Ci również prawo do wcześniejszej spłaty pożyczki, czyli przed końcem umowy. Jeśli na przykład zaciągniesz chwilówkę na 30 dni, a będziesz mieć środki na jej zwrot już po 10 dniach, nie musisz czekać do daty wymagalności zobowiązania, lecz od razu je uregulować. Nie musisz o tym fakcie uprzedzać instytucji finansowej, ani pytać jej o zgodę. Masz również prawo odzyskać nadpłaconą kwotę z tytułu odsetek za okres, o jaki została skrócona umowa.

Prawo do zapoznania się z dostępną na rynku ofertą firm pożyczkowych

Umieszczanie jeszcze w reklamie szczegółowych informacji na temat kosztów zaciągnięcia zobowiązania ma na celu zapewnienie klientom nie tylko możliwości świadomego podjęcia decyzji o wzięciu pożyczki. Służy to także temu, by przed zawarciem umowy można było porównać warunki pożyczek w różnych instytucjach.

W tym celu ustawodawca wprowadził obowiązek przedstawiania w reklamach Rzeczywistej Rocznej Stopy Oprocentowania, która odzwierciedla całkowity koszt pożyczki, a więc ułatwia konsumentom porównywanie ofert np. za pomocą rankingów pożyczek dostępnych online.

Jakie są obowiązki pożyczkobiorcy?

Choć ustawodawca zapewnił wiele praw pożyczkobiorcom, określił także ich obowiązki wobec pożyczkodawcy.

Obowiązek regularnej spłaty zobowiązania

Obowiązek spłaty zaciągniętej pożyczki wynika z podstawowego aktu prawnego, jakim jest Kodeks cywilny. Zawiera on definicję umowy pożyczki, zgodnie z którą na podstawie takiej umowy pożyczkodawca zobowiązuje się do przeniesienia własności środków pieniężnych na pożyczkobiorcę, a pożyczkobiorca zobowiązuje się do ich zwrotu.

Obowiązek podania danych

Musisz wiedzieć, że ustawa nakłada na instytucje finansowe obowiązek zbadania zdolności kredytowej klienta przed udzieleniem mu kredytu. Dotyczy to także firm pożyczkowych. W związku z tym masz obowiązek przekazać pożyczkodawcy informacje oraz dokumenty niezbędne do dokonania takiej oceny zdolności kredytowej. Chodzi tu np. o dane na temat Twoich zarobków, a także dostarczenie zaświadczenia o zatrudnieniu, jeśli jest to konieczne, ponieważ online przeważnie proponowane są pożyczki bez zaświadczeń.

Obowiązek przejścia weryfikacji

Przepisy dają instytucjom finansowym także prawo do weryfikacji klientów w bazach danych, czyli np. w Biurze Informacji Kredytowej, rejestrach dłużników BIG, czy branżowej bazie firm pożyczkowych Credit Check. Jako pożyczkobiorca masz obowiązek poddać się takiej weryfikacji – jeśli nie wyrazisz na to zgody, pożyczkodawca może odmówić rozpatrzenia Twojego wniosku, a więc także udzielenia finansowania.

Prawa konsumentów – gdzie pożyczkobiorca może szukać pomocy w celu sprawdzenia swoich praw i obowiązków?

Jeżeli podczas korzystania z usług firm pożyczkowych będziesz mieć wątpliwości co do swoich praw i obowiązków, zawsze możesz je sprawdzić bezpośrednio w Ustawie o kredycie konsumenckim, której treść jest udostępniona w Internecie. Może jednak się zdarzyć, że wątpliwości będą dotyczyć treści umowy lub przestrzegania przez pożyczkodawcę obowiązujących przepisów.

Wówczas po pomoc możesz się udać np. do miejskich lub powiatowych rzeczników konsumentów, którzy działają z ramienia UOKiK. Uzyskasz u nich bezpłatną poradę prawną, a w razie konieczności także pomoc w dochodzeniu swoich praw w instytucji finansowej.