Na czym polega ulga na złe długi?

Ulga na złe długi to duże ułatwienie dla przedsiębiorców. Zacznijmy jednak od początku. Pojęcie przychodu w firmie nie ogranicza się wyłącznie do środków uzyskanych z faktur, które już zostały uregulowane, ale obejmuje również kwoty, które są jeszcze do zapłacenia.

Nieuregulowane faktury to prawdziwa zmora przedsiębiorców, ponieważ i tak wiążą się z koniecznością opłacenia podatku. W praktyce oznacza to, że obowiązek podatkowy może się pojawić jeszcze przed tym, gdy nabywca usług lub towarów ureguluje swoje zobowiązania.

To dość trudna sytuacja, zwłaszcza dla firm, które nie mają płynności finansowej. Konieczność opłacenia na czas podatków może wiązać się z przymusem sięgnięcia po kredyt gotówkowy albo inne pożyczki. Aby przedsiębiorcy nie musieli się zadłużać na cel podatkowy ustawodawca wprowadził tzw. ulgę na złe długi. Na czym ona polega?

Ulga na złe długi w CIT, PIT i VAT ma na celu ochronę wierzyciela przed koniecznością opodatkowania kwoty nieuregulowanych należności. Ta regulacja została wprowadzona w życie w roku 2020. Ulga za złe długi w 2023 roku obowiązuje na znowelizowanych zasadach, o czym będzie mowa poniżej.

Kogo dotyczy ulga na złe długi?

Przed 1 października 2021 roku, aby skorzystać z ulgi za złe długi, wierzyciel musiał spełnić konkretne warunki określone w art. 89a ust. 2 ustawy o VAT. Te wymagania obejmowały 3 istotne założenia.

  1. Dostawa towarów lub świadczenie usług musiało się odbyć na rzecz podatnika zarejestrowanego jako czynny podatnik VAT, który nie znajdował się w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, upadłościowego lub likwidacji.
  2. Na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonywana była korekta, zarówno wierzyciel, jak i dłużnik musieli być podatnikami zarejestrowanymi jako czynni podatnicy VAT. Co więcej, dłużnik nie mógł być objęty postępowaniem restrukturyzacyjnym, upadłościowym lub likwidacyjnym.
  3. Nie mogło minąć więcej niż 2 lata od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelności. Czas ten liczony był od końca roku, w którym faktura została wystawiona.

Od 1 października 2021 roku nie ma już konieczności spełniania tych warunków, aby skorzystać z ulgi za złe długi. Wiele się zatem w tej kwestii zmieniło. Obecnie nawet dłużnik znajdujący się w trakcie postępowania upadłościowego nie musi być zarejestrowany jako czynny podatnik VAT.

Zmiany te wynikają z wyroku TSUE z dnia 15 października 2020 roku, w sprawie C-335/19, który zakwestionował zgodność przepisów krajowych z dyrektywą VAT. Choć przepisy dotyczące ulgi za złe długi zostały uchylone, to warunki te obowiązują od momentu ich wprowadzenia do ustawy o VAT.

Przeczytaj też: Podatek dochodowy od osób fizycznych. Jak go obliczyć?

Kiedy można zastosować ulgę na złe długi?

W jaki sposób funkcjonuje ulga za złe długi? Załóżmy, że jako sprzedawca wystawiasz fakturę z terminem płatności wynoszącym 14 dni. Jeśli dłużnik, czyli nabywca, nie ureguluje faktury w ciągu 90 dni po upływie terminu płatności (licząc od dnia, kiedy płatność stała się wymagalna), masz prawo skorzystać z ulgi za złe długi.

Co jednak istotne, aby skorzystać z tej ulgi, wierzytelność musi być uznawana za nieściągalną. Oznacza to, że nie może ona być uregulowana ani też nie może być sprzedawana (np. w ramach transakcji związanych ze sprzedażą długów) w ciągu 90 dni od daty wymagalności. W grę nie wchodzi też cesja wierzytelności.

Jak wygląda z kolei kwestia ulgi za złe długi, a częściowej zapłaty? Może się zdarzyć, że dłużnik zapłaci Ci tylko część należności. Wówczas także możesz złożyć korektę, ale będzie ona dotyczyć podatku naliczonego przypadającego na nieuregulowaną część należności.

Jakie są warunki skorzystania z ulgi na złe długi?

Jakie są kryteria, które trzeba spełnić, aby skorzystać z ulgi na złe długi? Odpowiedzi na to pytanie znajdziesz w przepisach prawa, a mianowicie w art. 89a ust. 2 ustawy o VAT.  Historycznie warunki te można było podzielić na dwie grupy, które musiały być spełnione:

  1. Warunki na dzień dokonania sprzedaży.
  2. Warunki na dzień poprzedzający złożenie deklaracji podatkowej, w której przeprowadza się korektę.

Dnia 15 października 2020 roku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał wyrok w sprawie C-335/19, który uznaje większość przesłanek polskiej ulgi za niezgodne z prawem unijnym. Zaszło więc w tej kwestii wiele zmian.

Jak to wygląda obecnie? Jeśli chodzi o warunki na dzień dokonania sprzedaży, to od 1 października usunięto art. 89a ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT. Oznacza to, że od tego momentu przy korzystaniu z ulgi na złe długi nie istnieją już żadne wymogi, które muszą być spełnione na dzień dokonania sprzedaży.

Co więcej, tego samego dnia zmieniono także brzmienie art. 89a ust. 2 pkt 3 ustawy o VAT. W wyniku tych zmian usunięto wymogi dotyczące dłużnika, które wcześniej musiały być spełnione na dzień poprzedzający złożenie deklaracji podatkowej, w której dokonywana była korekta z tytułu ulgi na złe długi.

Nie wszystko uległo jednak zmianie. Przesłanka dotycząca wierzyciela pozostała. Co to oznacza? Wierzyciel nadal musi być zarejestrowany jako czynny podatnik VAT na dzień poprzedzający złożenie deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty z tytułu ulgi na złe długi.

Warto wiedzieć!

Modyfikacji uległ za to termin na przeprowadzenie korekty. Korektę z tytułu ulgi na złe długi można przeprowadzić, jeśli od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie minęły 3 lata, licząc od końca roku, w którym faktura została wystawiona (przed zmianami termin ten wynosił 2 lata).

Jakie dokumenty są potrzebne do ulgi za złe długi?

W przypadku dokonywania ulgi na złe długi wpisu dokonuje się na podstawie faktury, a nie dokumentu wewnętrznego. Ponadto, jeśli mówimy o uldze na złe długi w kontekście podatku CIT procedura polega na jej uwzględnieniu w deklaracji CIT-8, a konkretnie w części E.5.

Taka deklaracja jest składana za rok, w którym minęło 90 dni od terminu płatności danej faktury, zakładając oczywiście, że płatność nie została dokonana w tym czasie. Jednak, aby móc skorzystać z tej ulgi, konieczne jest także wypełnienie odpowiednich dokumentów, takich jak CIT/WZ (w przypadku grupy kapitałowej CIT/WZG).

Sprawdź też: Co dla wierzyciela oznacza częściowa spłata zadłużenia?

Jak rozliczyć złe długi?

Chcesz rozliczyć ulgę za złe długi w przypadku VAT-u? Musisz to zrobić przez dokonanie korekty podatku należnego w JPK, po upływie ponad 90 dni od terminu płatności.

Konieczne będzie spełnienie 2 warunków:

  1. Musisz być aktywnym podatnikiem VAT na dzień poprzedzający złożenie deklaracji podatkowej.
  2. Od daty wystawienia faktury nie może minąć więcej niż 3 lata, licząc od końca roku, w którym faktura została wystawiona.

To nie wszystko. W przypadku, gdy dłużnik jest podatnikiem zwolnionym z VAT, to wierzytelność musi zostać potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego.

Ewentualnie dłużnik musi ogłosić upadłość konsumencką. Bez spełnienia jednego z tych warunków, nie będzie możliwe dokonanie korekty podatku VAT z tytułu ulgi za złe długi.

Jak rozliczyć ulgę na złe długi krok po kroku?

  1. Aby podatnik mógł skorzystać z ulgi na złe długi, musi wprowadzić odpowiednie korekty do swojego Jednolitego Pliku Kontrolnego VAT (JPK VAT) i uwzględnić je jako element tego raportu.
  2. Korekty dotyczące obrotu związane z ulgą na złe długi powinny być wpisane w odpowiednich rubrykach JPK VAT, a mianowicie w pozycjach od P15 do P20, zależnie od obowiązującej stawki podatku.
  3. Z kolei dłużnik, czyli osoba lub firma, która jest winna środki podatnikowi, również musi dokonać odpowiednich zapisów w swoim Jednolitym Pliku Kontrolnym VAT. W przypadku dłużnika stosowne kwoty związane z niespłaconymi długami powinny być ujęte w polach od P46 do P47 JPK VAT.

Nie przegap: Czy istnieje bank który spłaca długi?

Ulga na złe długi w przypadku PIT i CIT

Mechanizm funkcjonowania ulgi na złe długi w podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) i podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) jest podobny do tego obowiązującego w przypadku podatku od towarów i usług (VAT). Niemniej jednak, istnieją pewne subtelne różnice.

Na podstawie ulgi na złe długi w PIT można obniżyć podstawę opodatkowania o kwotę wynikającą z faktur i umów, których płatności nie zostały uregulowane przez 90 dni od upływu terminu płatności.

Uwaga!

Dodatkowo, istnieje możliwość zmniejszenia podstawy obliczenia podatku dochodowego o wartość wierzytelności uznanej za przychody należne, zgodnie z definicją zawartą w art. 4 pkt 1a ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w płatnościach, która nie została uregulowana lub zbyta.

Warto też wiedzieć, że podstawa obliczenia podatku dochodowego podlega podwyższeniu o uwzględnianą w kosztach uzyskania przychodów kwotę zobowiązania do uregulowania świadczenia pieniężnego.

W jednym i w drugim przypadku obniżenie lub podwyższenie podstawy dokonuje się w zeznaniu podatkowym składanym za dany rok podatkowy, w którym minęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (lub rachunku) lub w umowie.

Jak wykazać ulgę za złe długi w deklaracji VAT?

Ulga za złe długi a zapłata należności w deklaracji VAT to zależność dość prosta: aby podatnik mógł skorzystać z ulgi na złe długi, musi dokonać jej rozliczenia i uwzględnić ją jako element Jednolitego Pliku Kontrolnego VAT (JPK VAT).

Korektę obrotu w ramach ulgi za złe długi, trzeba wykazać w konkretnych polach jednolitego pliku kontrolnego, a dokładniej mówiąc w polach P15 - P20 (w zależności od stawki).

Jak skorygować VAT ulga na złe długi?

Zgodnie z postanowieniami art. 89a ust. 1 ustawy o VAT, podatnik ma możliwość dokonania korekty podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku należnego w przypadku, gdy występują niespłacone w terminie wierzytelności. Poprawka ta ma wpływ zarówno na podstawę opodatkowania, jak i kwotę podatku, która przypada na część niespłaconych wierzytelności

Aby wierzyciel mógł skorzystać z prawa do ulgi na złe długi w podatku VAT, konieczne jest dokonanie korekty deklaracji za okres, w którym zostanie potwierdzone istnienie niespłaconej wierzytelności. W związku z tym, wierzyciel musi działać na bieżąco i monitorować sytuację, aby skorygować deklarację w odpowiednim terminie.

Jak wygląda kwestia ulgi za złe długi a kosztów uzyskania przychodu? Jeśli wierzytelności zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, to nie podlegają odliczeniu od podstawy obliczenia podatku ani nie zwiększają straty.

Przeczytaj też: Rozłożenie zaległego podatku na raty. Kto może to zrobić?

Rozliczenie roczne a ulga na złe długi - co warto wiedzieć?

Wiesz już, że ulga za złe długi w PIT zakłada, że podatnik zmniejsza podstawę opodatkowania w zeznaniu podatkowym składanym za rok, w którym upłynęło 90 dni od dnia terminu płatności należności. Oczywiście, o ile na dzień składania deklaracji, należność nadal nie została opłacona.

Czy ulga na złe długi dotyczy podmiotów powiązanych?

Tak, nic nie stoi na przeszkodzie aby z ulgi na złe długi skorzystały również podmioty powiązane. Takie prawo zapewnia im art. 89a ust 7. ustawy o VAT.

Co z ulgą na złe długi po uregulowaniu należności?

Co w sytuacji, gdy podatnik skorzystał z ulgi na złe długi, a dłużnik uregulował należność, względem której zastosowano ulgę? Wówczas należy dokonać zapisu „przywracającego” wierzytelność w rejestrze VAT w sprzedaży w pliku JPK_V7. Konieczne wpisanie jest daty uregulowania należności.