Pracowniczy Plan Kapitałowy PPK – czy warto w jego ramach oszczędzać na emeryturę?

Eksperci zgodnie twierdzą, że powinniśmy odkładać samodzielnie środki na starość, ponieważ emerytura z ZUS może okazać się zbyt niska, by pokryć wszystkie potrzeby. PPK jest wyjątkowym systemem oszczędzania na emeryturę, ponieważ ze zgromadzonych pieniędzy można skorzystać w każdej chwili. Jest to więc swego rodzaju fundusz na czarną godzinę, którym będzie można w przyszłości załatać domowy budżet, zamiast sięgać po kolejne pożyczki.

Pracowniczy Plan Kapitałowy PPK – co to jest?

Na początku wyjaśnijmy, co to jest Pracowniczy Plan Kapitałowy, w skrócie PPK. Jest to nic innego jak program długoterminowego oszczędzania w ramach III filaru emerytalnego, który został stworzony specjalnie dla pracowników. Dzięki niemu osoby zatrudnione mogą odkładać dodatkowe środki, które powiększą ich przyszłą emeryturę wypłacaną z ZUS.

Przypomnijmy, że na emeryturę z ZUS z naszej pensji potrącane są obowiązkowe składki w ramach I filaru. III filar jest natomiast dobrowolny i służy do gromadzenia dodatkowych oszczędności z myślą o jesieni życia. Aktualnie takie oszczędzanie w III filarze możliwe jest za pomocą 4 programów emerytalnych: IKE i IKZE, PPE i właśnie PPK.

Pracownicze Plany Kapitałowe wprowadziła Ustawa z dnia 4 października 2018 r., zgodnie z którą zaczęły one obowiązywać od 1 stycznia 2019 r. Z złożenia zaproponowanie PPK dla pracowników jest obowiązkiem pracodawców. Przepisy zostały jednak tak skonstruowane, że uruchamianie nowego rozwiązania przez zakłady pracy następowało etapami.

Na wdrożenie PPK terminy były następujące:

• 1 lipca 2019 r. - dla przedsiębiorstw zatrudniających co najmniej 250 osób,
• 1 stycznia 2020 r. - dla przedsiębiorstw zatrudniających co najmniej 50 osób,
• 1 lipca 2020 r. – dla firm zatrudniających co najmniej 20 osób.
• 1 stycznia 2021 r. - dla pozostałych podmiotów i jednostek z sektora finansów publicznych.

W ostatnim etapie do programu dołączyły zatem głównie najmniejsze firmy. Warto jednak wyjaśnić, od kiedy w 2021 r. PPK musiało być przez nie wdrożone – od 1 stycznia można było rozpocząć proces uruchamiania rozwiązania, a do 10 kwietnia 2021 r. należało zawrzeć umowę o jego prowadzenie.

Na czym polegają Pracownicze Plany Kapitałowe?

Ze względu na to, że Pracowniczy Plan Kapitałowy jest stosunkowo nowym programem, wiele osób nie wie dokładnie, na czym on polega i czy warto przystąpić do PPK. Wyjaśnijmy zatem podstawowe zasady jego funkcjonowania.

Niewątpliwą zaletą funkcjonowania Pracowniczego Planu Kapitałowego jest specyficzny sposób odkładania w jego ramach oszczędności. Na wpłaty na ten cel zrzucają się bowiem trzy podmioty: pracownik, pracodawca oraz państwo. Ile płaci pracownik na PPK, a ile pozostali uczestnicy programu, przedstawiamy w poniższej tabeli.

Uwaga! Pracownik, którego pensja nie przekracza 1,2-krotności minimalnego wynagrodzenia, ma możliwość obniżenia wpłaty podstawowej do 0,5% wynagrodzenia.

Oszczędzanie w ramach PPK jest z punktu widzenia pracownika dość wygodne, ponieważ wszystkimi formalnościami zajmuje się pracodawca. To on musi zawrzeć umowę z odpowiednią instytucją zarządzającą gromadzonymi środkami, a potem zadbać, by informacja na jej temat trafiła do każdego pracownika.

W zakresie PPK obowiązki pracodawcy na tym się jednak nie kończą, ponieważ to on jest odpowiedzialny za przekazywanie później wszystkich wpłat na indywidualne konto pracownika.

Gromadzenie oszczędności w ramach PPK nie jest zwyczajnym odkładaniem środków na koncie. Pieniądze są bowiem inwestowane m.in. w akcje, obligacje, bony skarbowe i inne instrumenty finansowe. Zajmują się tym instytucje zarządzające (głównie fundusze inwestycyjne i towarzystwa emerytalne), które dbają o to, by wypracować jak największy zysk.

Dowiedz się więcej: Waloryzacja emerytur 2021 – co się zmieniło?

Czy PPK jest obowiązkowe dla pracownika?

Dla większości pracowników fundamentalnym pytaniem jest, czy PPK są obowiązkowe czy nie. Ponieważ jest to III filar, Pracowniczy Plan Kapitałowy jest dla pracownika co do zasady dobrowolny.

Trzeba jednak pamiętać, że pracodawca automatycznie zgłasza wszystkich pracowników do PPK. Jednocześnie jednak musi ich poinformować o możliwości rezygnacji z uczestnictwa w programie. Można to zrobić w dowolnym momencie. Jednak co 4 lata każdy ponownie jest zapisywany do PPK przez pracodawcę, zachowując wciąż to samo prawo do odstąpienia z programu.

Rezygnacja z PKK – co z pieniędzmi?

Rezygnacja z PPK wymaga dopełnienia pewnych formalności. Informację, jak zrezygnować z Pracowniczego Planu Kapitałowego, powinien przekazać pracownikowi pracodawca.

Podstawowym wymogiem jest złożenie pisemnej Deklaracji Rezygnacji z PPK i dokonywania na jego poczet wpłat. Jest to dość prosty do wypełnienia formularz, który zazwyczaj jest przesyłany każdemu pracownikowi wraz z umową. Co ważne, nie trzeba w nim podawać powodów odstąpienia od programu. Uzupełnioną i podpisaną własnoręcznie deklarację należy dostarczyć pracodawcy (w formie papierowej).

A co dzieje się z pieniędzmi zgromadzonymi na indywidualnym koncie po takiej rezygnacji? Jeśli zdążyły trafić na niego jakieś wpłaty, pracownik ma prawo je pozostawić na koncie lub wypłacić. W przypadku ich wypłacania należy mieć świadomość, że nie odzyska się pełnej kwoty – zostanie ona pomniejszona o wpłaty dokonane przez państwo (wpłatę powitalną i roczną), a także o 30% środków wpłaconych przez pracodawcę.

A jak wypłacić pieniądze z PPK po rezygnacji? W tym przypadku konieczne jest zwrócenie się z odpowiednim wnioskiem do instytucji finansowej zarządzającej kontem. Zazwyczaj jest to możliwe poprzez zalogowanie się do rachunku na stronie internetowej danego towarzystwa.

PPK – od kiedy i kogo można zapisywać?

Ustawa jasno precyzuje, od kiedy Prawniczy Plan Kapitałowy powinien być stworzony przez pracodawcę, a także kogo należy do niego zapisać.

Obowiązkowo takim planem firma musi objąć wszystkich swoich pracowników, którzy:

• są w wieku od 18 do 55 lat,
• pracują w danej firmie od minimum 3 miesięcy,
• są za nich odprowadzane składki emerytalno-rentowe do ZUS.

Warto pamiętać, że od 2021 roku obowiązkowy jest PPK także dla mikroprzedsiębiorców. Od kiedy dokładnie należy go uruchomić? Od momentu, w którym choćby tylko jedna osoba zatrudniona przez firmę zechce przystąpić do programu.

Warto zwrócić uwagę na to, że na obowiązkowe dopisanie do PPK wpływa wiek pracownika. Górnym limitem jest 55 lat – osoby starsze mogą się dopisać do programu dobrowolnie, o ile wciąż pracują i nie ukończyły 70 lat.

Jednak czy warto po 50 roku życia oszczędzać w PPK? Jak najbardziej, o ile planuje się jeszcze długo pracować i ma się wysoką pensję, od której zależy wysokość odprowadzanych wkładów. Można w ten sposób małym wysiłkiem odłożyć całkiem sporą sumę, która przyda się w szczególności osobom o najniższej emeryturze.

Sprawdź: Pożyczka dla mikroprzedsiębiorców – czym jest, jak ją otrzymać, do kiedy złożyć wniosek?

PPK – jak możemy korzystać z programu?

Jak już wspomnieliśmy wyżej, dokonywaniem wpłat na poczet Pracowniczego Planu Kapitałowego zajmuje się pracodawca. Pracownik może jednak na bieżąco śledzić wysokość swoich oszczędności. Jak sprawdzić stan konta w PPK? Najprościej zrobić to przez Internet.

Większość instytucji świadczących usługi w ramach Pracowniczych Planów Kapitałowych dostarcza swoim klientom wraz z umową dane do logowania się w swoim serwisie transakcyjnym, a także instrukcję, jak sprawdzić PPK.

Ile można zarobić dzięki PPK?

Dla większości osób najważniejszą kwestią jest, czy opłaca się przystąpić do PPK i czy warto odkładać w jego ramach pieniądze. Dość łatwo to obliczyć, jednak należy znać dokładne wartości procentowe wysokości składek dokonywanych przez pracodawcę i potrącanych z pensji pracownika.

W obliczeniu sumy, jaką można oszczędzić w ramach Pracowniczego Planu Kapitałowego, pomaga specjalny kalkulator, który jest dostępny za darmo w internetowych serwisach traktujących o PPK.

Taki kalkulator PPK jest prosty w obsłudze – wystarczy w odpowiednie rubryki wpisać następujące dane:

• wiek przystąpienia do programu,
• wysokość wynagrodzenia brutto,
• procentową wysokość swojej składki,
• procentową wysokość wpłat dokonywanych przez pracodawcę,
• ewentualne wpłaty dodatkowe,
• wiek, do którego chce się oszczędzać w ramach programu,
• sposób wypłaty środków po zakończeniu okresu oszczędzania (można je wypłacić częściowo, w całości lub otrzymywać co miesiąc w transzach – szerzej wyjaśnimy to niżej),
• informacje dodatkowe np. zakłady zwrot z inwestycji kapitału oraz wzrostu pensji.

PPK – symulacja oszczędności

Korzystając z kalkulatora PPK, przeprowadziliśmy przykładową symulację oszczędności. Do obliczeń przyjęliśmy następujące założenia:

• przystąpienie do programu w wieku 35 lat,
• wysokość wynagrodzenia brutto – 5917 zł (jest to przeciętna pensja w Polsce wg GUS),
• wpłaty pracownika – 2%
• wpłaty pracodawcy – 1,5%
• oszczędzanie do 60 roku życia (jest to wiek emerytalny dla kobiet).

Według takich założeń oszczędzić można w ciągu 25 lat w sumie 139 233 zł. Oszczędzanie o 5 lat dłużej pozwoli natomiast na zgromadzenie znacznie wyższej kwoty, bo aż 193 174 zł.

Jak wypłacić pieniądze z PPK?

Przejdźmy do kolejnej ważnej kwestii, czyli kiedy można wypłacić środki z PPK. Otóż można to zrobić w każdym momencie, choć pod wieloma względami warto zaczekać z wypłatą do 60. roku życia. Dlaczego? Ponieważ wcześniejsza wypłata z PPK będzie pomniejszona o:

• dopłaty państwa (wpłatę powitalną i wpłaty roczne),
• 30% środków wpłacanych przez pracodawcę.

Potrąceń można uniknąć wyłącznie w dwóch sytuacjach – jeśli wcześniejsza wypłata środków jest potrzebna na pokrycie wkładu własnego do kredytu hipotecznego (z opcji tej można skorzystać do 45. roku życia i wiąże się ona z koniecznością zwrotu wypłaconego kapitału w ciągu 15 lat od jego wypłacenia z konta PPK) oraz w przypadku poważnego zachorowania właściciela konta lub członka jego rodziny (w tym przypadku wypłacić można maks. 25% kapitału).

Po ukończeniu 60. roku życia także istnieje kilka możliwości wypłaty środków. Można je bowiem wypłacić w całości od razu albo wypłacić tylko część, a resztę rozłożyć na comiesięczne transze wypłacane przez maksymalnie 10 lat. Można również cały kapitał otrzymywać w ratach. Przy wypłacie jednorazowej warto pamiętać, że jeśli będzie ona wyższa niż 25% kapitału, zostanie od niej odprowadzony podatek od zysków kapitałowych.

A jak wypłacić pieniądze z PPK? W tym celu wystarczy złożyć odpowiednią dyspozycję przez serwis transakcyjny instytucji zarządzającej kapitałem.

Warto wiedzieć: Świadczenie przedemerytalne – ile wynosi świadczenie przedemerytalne w 2021 roku?

PPK – czy warto przystąpić?

Podsumujmy zatem, czy PPK się opłaca i czy warto do niego przystąpić. Opinie na ten temat są różne. Bez wątpienia program ma wiele zalet, o których wspomnieliśmy na początku – nie wymaga zaangażowania (odprowadzaniem składek zajmuje się pracodawca) i przede wszystkim do naszych oszczędności dokłada się pracodawca oraz państwo, a więc cześć środków dostajemy niejako w prezencie. Plusem jest również możliwość wypłacenia kapitału w dowolnym momencie.

Warto też zwrócić uwagę na wyjątkowo wysoką stopę zwrotu z inwestycji dokonywanych przez instytucje zarządzające Pracowniczymi Planami Kapitałowymi – od momentu ich powstania wynosi ona około 18%. Takich zysków nie zapewni dzisiaj żadna lokata bankowa ani wiele innych popularnych instrumentów oszczędnościowych.

Jak pokazują badania, na razie większość Polaków wypisuje się z PPK, a więc program nie cieszy się dużą popularnością. Wynika to przede wszystkim z braku zaufania do tego rozwiązania emerytalnego, ponieważ wiele osób obawia się, że może on podobnie jak OFE zostać w każdej chwili zlikwidowany, co może też wiązać się z utratą zgromadzonych środków.

Jakie są różnice między PPE a PPK?

Podobnie do PPK działa PPE, czyli Pracowniczy Plan Emerytalny, który także jest formą dodatkowego oszczędzania na jesień życia w ramach III filaru. Pojawia się więc pytanie, jakie są różnice między PPE a PPK i co lepiej wybrać?

Po pierwsze z PPE nie zawsze można skorzystać, ponieważ program ten nie jest obowiązkowy dla pracodawców tak jak PPK. Po drugie, w jego przypadku składki odprowadza wyłącznie pracodawca i mogą one wynosić do 7% wynagrodzenia pracownika (w PPK wpłaty dokonywane są także przez pracownika i państwo, a łącznie mogą wynieść nawet 8%). Co ważne, do PPE mogą przystąpić wyłącznie pracownicy etatowi, natomiast do PPK również osoby zatrudnione na podstawie innych umów (np. zlecenia), o ile pracodawca odprowadza za nich składki emerytalno-rentowe do ZUS.

Porównanie PPE i PPK wskazuje na lekką przewagę tego drugiego programu, jednak należy pamiętać, że warunki PPE również bywają bardzo korzystne. Trudno zatem definitywnie rozstrzygnąć, czy warto wybrać Pracowniczy Plan Kapitałowy, czy Pracowniczy Plan Emerytalny.

Nie przegap: Pożyczki dla emerytów i rencistów – czy warto?

O czym warto pamiętać, decydując się na Pracowniczy Plan Kapitałowy?

Na koniec wyjaśnijmy kilka dodatkowych kwestii ważnych z punktu widzenia osób oszczędzających w ramach Pracowniczych Planów Kapitałowych. Otóż warto wiedzieć, że środki zgromadzone na koncie PPK podlegają dziedziczeniu, a więc po śmierci właściciela rachunku trafiają do jego członków rodziny.

Wyjaśniliśmy wyżej, że od zysków wypracowanych przez instytucje zarządzające naszym kapitałem w niektórych przypadkach należy zapłacić podatek Belki. Jest to jedyny podatek od PPK, ponieważ np. składki otrzymywane od państwa i pracodawcy są zwolnione z podatku dochodowego.

PPK a rodzaj umowy cywilnoprawnej

Zaletą PPK jest to, że w jego ramach oszczędzać mogą nie tylko osoby zatrudnione na etacie, ale także pracujące na podstawie umów cywilnoprawnych. Należy jednak pamiętać, że w istocie podstawą do przystąpienia do programu może być wyłącznie umowa zlecenie – z PPK nie skorzystają zatem osoby mające zawartą z pracodawcą wyłącznie umowę o dzieło. Co więcej, do przystąpienia do programu uprawnia jedynie umowa zlecenie, na podstawie której odprowadzane są składki emerytalno-rentowe.

PPK a emerytura

Ostatnią ważną kwestią jest PPK a emerytura. Wiele osób ma bowiem wątpliwości, czy pełna wypłata środków (bez żadnych potrąceń) jest możliwa wyłącznie po osiągnięciu wieku emerytalnego, który dla kobiet wynosi obecnie 60 lat, a dla mężczyzn 65. Otóż możliwość wypłaty 100% zebranego kapitału nie zależy od tego – ustawodawca wymaga bowiem wyłącznie osiągnięcia wieku 60 lat.

Oznacza to, że pełną sumę może wypłacić np. 60-letni mężczyzna, który chce nadal pracować lub który postanowi przejść na wcześniejszą emeryturę. PPK nie jest też związany z emeryturą pod innym względem – zgromadzone środki nie będą bowiem powiększały naszego świadczenia z ZUS, lecz będą wypłacane oddzielnie.