Co oznacza umorzenie postępowania egzekucyjnego w kontekście pożyczek pozabankowych?

Niespłacenie w terminie pożyczki powoduje, że pożyczkodawca chcąc odzyskać swoją należność, wszczyna postępowanie windykacyjne. W przypadku gdy kolejne wezwania do zapłaty nie skutkują i dłużnik uporczywie odmawia spłaty zadłużenia, sprawa długu może trafić do sądu, a potem do komornika, który rozpocznie postępowanie egzekucyjne.

W ramach swoich uprawnień komornik w celu odzyskania kwoty chwilówki (wraz z odsetkami oraz kosztami sądowymi i egzekucyjnymi) może zająć m.in. pensję pożyczkobiorcy, jego majątek, a także środki na koncie bankowym. Czasami jednak występują przesłanki, które uniemożliwiają prowadzenie takich czynności i wówczas następuje umorzenie postępowania egzekucyjnego. Co to znaczy?

Bardzo łatwo zrozumieć, co oznacza umorzenie postępowania egzekucyjnego, jest to bowiem po prostu jego zakończenie z przyczyn o charakterze trwałym, ale, co ważne - bez zaspokojenia wierzyciela. Komornik wstrzymuje zatem działania egzekucyjne, pomimo że wierzyciel nie otrzymał swojej należności.

W przypadku postępowania dotyczącego pożyczki oznacza to, że dłużnik nie będzie już niepokojony przez komornika. Niekoniecznie oznacza to jednak, że przestaje istnieć zadłużenie z tytułu chwilówki i sądowego nakazu zapłaty.

Sprawdź koniecznie: Uprawnienia komornika – co może komornik i czego powinien spodziewać się nierzetelny dłużnik?

Kiedy następuje umorzenie postępowania egzekucyjnego?

Umorzenie postępowania egzekucyjnego następuje wyłącznie w sytuacji, gdy dalsze jego prowadzenie staje się niemożliwe lub bezcelowe z powodu przeszkód o charakterze trwałym.

To kiedy następuje umorzenie postępowania egzekucyjnego, jest ściśle określone w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego. Może to nastąpić np. z urzędu, na wniosek wierzyciela lub dłużnika. Najczęściej do umorzenia dochodzi w sytuacji, gdy dłużnik jest po prostu niewypłacalny, czyli komornik nie ma fizycznej możliwości odzyskania długu. Co ważne, do takiego umorzenia może dojść na każdym etapie postępowania i dotyczyć jego całości lub części.

Umorzenie postępowania egzekucyjnego a spłata zadłużenia

Umorzenie postępowania egzekucyjnego nie oznacza, że dokonała się spłata zadłużenia. W przypadku całkowitego odzyskania należności (czyli kwoty głównej pożyczki, odsetek za opóźnienie i kosztów postępowania) komornik może zakończyć postępowanie, a nie je umorzyć. Umorzenie dotyczy sytuacji odwrotnej – gdy nie jest możliwe zaspokojenie wierzyciela.

W jakich przypadkach postępowanie egzekucyjne może być umorzone?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami postępowanie egzekucyjne może być umorzone z mocy prawa, na wniosek oraz z urzędu.

Umorzenie postępowania egzekucyjnego na mocy prawa

Do umorzenia egzekucji na mocy prawa dochodzi najczęściej w sytuacji, gdy dłużnik został uznany za niewypłacalnego, czyli gdy sąd ogłosi jego upadłość konsumencką. Wówczas automatycznie powinny zostać umorzone wszystkie postępowania komornicze prowadzone ze składników majątku dłużnika, które weszły w skład masy upadłościowej. Do takiego umorzenia może dojść jednak dopiero po uprawomocnieniu się postanowienia w sprawie upadłości.

Umorzenie postępowania egzekucyjnego na wniosek

Wniosek o umorzenie postępowania egzekucyjnego może złożyć wierzyciel lub dłużnik. Najczęściej składa go wierzyciel, gdy na przykład dojdzie do porozumienia z dłużnikiem w sprawie spłaty zadłużenia z pominięciem komornika lub gdy jest w posiadaniu zastawu zabezpieczającego pełne zaspokojenie egzekwowanego roszczenia.

Z kolei dłużnik może wnosić o umorzenie egzekucji wyłącznie wtedy, gdy przed dniem złożenia wniosku o wszczęcie postępowania roszczenie uległo przedawnieniu, a wierzyciel nie jest w stanie udowodnić, że doszło do przerwania biegu przedawnienia. Warto tutaj pamiętać, że przedawnienie pożyczki pozabankowej następuje po upływie 3 lat.

Umorzenie postępowania egzekucyjnego z urzędu

Kodeks postępowania cywilnego przewiduje kilka sytuacji, w których może nastąpić umorzenie postępowania egzekucyjnego z urzędu. Do najważniejszych z nich należą:

  • gdy nie jest możliwe odzyskanie sumy wyższej ponad kwotę kosztów egzekucyjnych (czyli gdy nie można odzyskać kwoty pożyczki z majątku dłużnika),
  • gdy wierzyciel w ciągu 6 miesięcy nie dokonał czynności potrzebnej do dalszego prowadzenia postępowania lub nie zażądał podjęcia zawieszonego postępowania (może dojść do takiej sytuacji, gdy np. pożyczkodawca skierował dużą ilość spraw do postępowania sądowego i egzekucyjnego, i z tego względu przeoczył termin złożenia stosownego pisma do komornika w jednej z nich),
  • jeżeli tytuł wykonawczy został pozbawiony wykonalności albo gdy orzeczenie, na którym oparto klauzulę wykonalności, zostało uchylone lub utraciło moc,
  • w sytuacji gdy egzekucję skierowano przeciwko osobie, która według klauzuli wykonalności nie jest dłużnikiem, i która sprzeciwiła się prowadzeniu egzekucji (czyli gdy np. doszło do pomyłki i zajęto majątek osoby o tym samym imieniu i nazwisku, ale nie będącej dłużnikiem),
  • gdy prowadzenie egzekucji pozostaje z innych powodów w oczywistej sprzeczności z treścią tytułu wykonawczego.

Zawieszenie postępowania egzekucyjnego - kiedy to jest możliwe?

Warto wiedzieć, że postępowanie egzekucyjne może być nie tylko umorzone, ale także zawieszone. W tym drugim przypadku komornik wstrzymuje czynności z powodu przeszkód o charakterze przemijającym, a nie trwałym. Zawieszenie jest więc czasowym wstrzymaniem działań, zatem nie powoduje uchylenia zajęcia i skutków z nim związanych (zajęte już kwoty zostają zamrożone na rachunku depozytowym).

Do zawieszenia dochodzi m.in. wskutek śmierci dłużnika. Wówczas czynności mogą być podjęte wobec spadkobierców po przeprowadzeniu postępowania spadkowego. Warto o tym pamiętać, że w niektórych sytuacjach można odziedziczyć taki dług z tytułu pożyczki po bliskich.

Zawieszenie egzekucji może być także wnioskowane przez wierzyciela lub dłużnika. Tutaj z kolei warto wiedzieć, że jako dłużnik możesz taki wniosek o zawieszenie złożyć, jeśli przedstawisz zaświadczenie potwierdzające, że nakaz zapłaty został doręczony na inny adres niż Twoje miejsce zamieszkania ustalone w postępowaniu egzekucyjnym.

To może być przydatne: Sprzeciw od nakazu zapłaty - kiedy i jak go napisać?

Postępowanie egzekucyjne może zawiesić także sąd np. gdy została złożona skarga na czynności komornika lub zażalenie na postanowienie sądu. 

Jakie mogą być konsekwencje umorzenia postępowania egzekucyjnego?

Skutki umorzenia postępowania egzekucyjnego również precyzyjnie określa kodeks postępowania cywilnego. Przede wszystkim w jego wyniku dochodzi do uchylenia dokonanych czynności egzekucyjnych, czyli na przykład zwolnienia zajęcia komorniczego – rachunku czy majątku dłużnika. Co ważne, w mocy pozostają jednak prawa osób trzecich nabyte na skutek takich czynności, czyli na przykład: gdy ktoś nabędzie składnik Twojego majątku podczas licytacji komorniczej, nie zostanie on zwrócony.

Jednocześnie wskutek umorzenia postępowania wierzyciel nie traci możliwości wszczęcia ponownej egzekucji, chyba że z innych przyczyn egzekucja jest niedopuszczalna.

Załóżmy, że otrzymasz postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego - co dalej? W najbliższym czasie możesz oczekiwać, że komornik zwolni zajęcia i nie będzie Cię niepokoił. Jeśli umorzenie wynika z braku możliwości wyegzekwowania od Ciebie zaległych kwot (bo masz np. zbyt niskie dochody), musisz się spodziewać, że w przyszłości wierzyciel może ponownie spróbować odzyskać swoją należność, gdy dowie się o Twoim majątku lub dochodach, które umożliwią zaspokojenie roszczeń.

Pamiętaj zatem, że umorzenie postępowania egzekucyjnego nie jest równoznaczne z umorzeniem pożyczki i długu.

Jakie są koszty umorzenia postępowania egzekucyjnego?

Wierzyciel, który zaniedbał czynności związane z prowadzeniem egzekucji lub który złoży wniosek o umorzenie postępowania egzekucyjnego, musi ponieść koszty. Będzie od niego pobrana opłata stosunkowa od 5% do 10% wartości świadczenia pozostałego do wyegzekwowania. Jeżeli wniosek o umorzenie zostanie złożony przed zawiadomieniem dłużnika o wszczęciu egzekucji, opłata ta wynosi 100 zł.

Warto wiedzieć, że przed 1 stycznia 2019 roku opłaty były pobierane od dłużnika – dzisiaj jest nimi obciążony wyłącznie wierzyciel. Z tego względu nie każdy z nich będzie zainteresowany porozumieniem się z dłużnikiem z pominięciem komornika.