Niespłacone kredyty, pożyczki lub chwilówki mogą mieć poważne konsekwencje – skutkować egzekucją komorniczą, która nie należy do najprzyjemniejszych doświadczeń. Zostaje ona wszczęta po wystawieniu przez sąd tytułu egzekucyjnego z klauzulą wykonalności. Komornik nie może jednak zabrać dłużnikowi wszystkich składników majątku. Dowiemy się, jaka jest kwota wolna od zajęcia komorniczego? Czego nie może zrobić komornik?

Zakres obowiązków komornika – jakie są?

W społeczeństwie istnieje wiele mitów na temat tego, co może zrobić dłużnikowi komornik. Kto to jest i jakie ma obowiązki?

Komornik jest funkcjonariuszem publicznym, którego zadaniem jest egzekwowanie długów – ściąganie należności od dłużników, którzy zalegają ze spłacaniem m.in. chwilówek czy kredytów gotówkowych. Zakres obowiązków wyznacza Kodeks postępowania cywilnego (KPC) oraz Ustawa o komornikach sądowych (Uoksie). Ostatni akt prawny zawiera katalog praw i obowiązków, których powinien przestrzegać urzędnik.

Według art. 25 Uoks komornik jest obowiązany postępować zgodnie z przepisami prawa, orzeczeniami sądu, zarządzeniami lub zaleceniami uprawnionych organów nadzoru administracyjnego, złożonym ślubowaniem i zasadami etyki zawodowej oraz podnosić kwalifikacje. Komornicy muszą również raz w roku składać oświadczenia o stanie majątkowym (art. 32 Uoks) – chodzi o zachowanie transparentności finansowej. 

A jak działa komornik w postępowaniu egzekucyjnym? Według art. 29 Uoks urzędnik przy wykonywaniu czynności ma obowiązek używać identyfikatora, który powinien zawierać jego:

  • imię i nazwisko,
  • zdjęcie,
  • określenie pełnionej funkcji,
  • oznaczenie sądu rejonowego, przy którym działa.

Dodatkowo komornik jest obowiązany do zachowania w tajemnicy okoliczności prowadzonych spraw, chyba że składa zeznanie jako świadek lub strona przed sądem lub prokuratorem. Urzędnik musi również w ciągu 14 dni przekazać wierzycielowi należności odzyskane z rachunku bankowego oraz 4 dni w przypadku pozostałych należności – jeśli tego nie zrobi, jest zobowiązany do zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie.

Co ważne – komornik jest też obowiązany do naprawienia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu egzekucji (art. 36 Uoks).

Kolejnym obowiązkiem komornika jest zawarcie umowy ubezpieczenia OC za ewentualne szkody wyrządzone w związku z czynnościami służbowymi. Komornik nie może prowadzić działalności gospodarczej.

Co może komornik i jakie ma prawa?

A co może komornik? Zgodnie z art. 30 Uoks urzędnik działający przy sądzie rejonowym dostosowuje dni i godziny przyjęć interesantów do miejscowych warunków. Zajmuje się on ściąganiem należności od dłużników i w pierwszej kolejności dokonuje tego z wynagrodzenia osoby zadłużonej.

Oprócz tego funkcjonariusz może również dokonywać egzekucji z nieruchomości (np. domu lub mieszkania), ruchomości (np. samochodu czy maszyn rolniczych), a także wierzytelności oraz innych praw majątkowych. Komornik może także zająć emeryturę, rentę lub dochody z innych tytułów.

Kwoty jakie może zająć komornik

Urzędnik sądowy nie może zabrać dłużnikowi całości wynagrodzenia – według przepisów osoba zadłużona ma prawo do zachowania części dochodów.

Wiele osób zastanawia się, ile musi zostawić komornik? Jest to uzależnione od rodzaju długów oraz formy zatrudnienia dłużnika. Prawo pod pewnym względem chroni dłużników – w tym celu ustanowiono kwotę wolną od zajęcia komorniczego, która jest uzależniona od płacy minimalnej.

Co zabiera komornik, a ile musi zostawić? W 2020 roku w przypadku kont bankowych kwota wolna wynosi 75% minimalnego wynagrodzenia brutto, co daje 1950 zł. Osobie zatrudnionej na umowę o pracę, która otrzymuje tzw. najniższą krajową, komornik nie zabierze zatem nic.

Ile komornik może zabrać z pensji dłużnika zarabiającego więcej – pozostającego w stosunku pracy, a ile, gdy pracuje na umowę zlecenie lub o dzieło? W przypadku osoby zatrudnionej na umowę o pracę komornik może zająć połowę pensji, chyba że dłużnik zalega z alimentami – wtedy 60%.

Jeśli osoba zalegająca z należnościami jest zatrudniona na podstawie kontraktu cywilnoprawnego – wówczas komornik może zająć całe wynagrodzenie, chyba że jest to jedyne źródło dochodu dłużnika, wtedy zastosowanie mają przepisy jak przy umowie o pracę.

A ile może zająć komornik w przypadku osób prowadzących własną działalność gospodarczą? Okazuje się, że całą kwotę długu – i nie obowiązuje wtedy kwota wolna od zajęcia komorniczego.

Kiedy wzywany jest komornik?

Gdy sąd wystawi tytuł egzekucyjny i nada mu klauzulę wykonalności, komornik może rozpocząć egzekucję. Wyrok może stać się wykonalny nie tylko po przeprowadzeniu rozprawy, ale również bez niej, gdy zostanie wydany sądowy nakaz zapłaty.

Kiedy komornik może wejść do mieszkania? Według przepisów ma do tego prawo w godzinach swojej pracy i może to zrobić nawet, gdy dłużnika nie ma w mieszkaniu.

Zgodnie z art. 814 KPC, jeżeli cel egzekucji tego wymaga, komornik może zarządzić otworzenie mieszkania oraz innych pomieszczeń i schowków dłużnika, jak również przeszukanie jego rzeczy, mieszkania i schowków.

Oprócz tego może przeszukać odzież, którą dłużnik ma na sobie. Kiedy komornik przychodzi do domu, może, zgodnie z art. 28 Uoks wylegitymować osoby w nim przebywające w celu ustalenia ich tożsamości.

Potrącenie komornicze z zasiłku chorobowego. Ile może zabrać komornik?

Czego nie może zrobić komornik?

Art. 829 KPC określa katalog przedmiotów, które nie podlegają egzekucji. Należą do nich m.in.:

  • przedmioty urządzenia domowego niezbędne dla dłużnika i jego domowników, np. lodówka, pralka, odkurzacz, piekarnik,
  • pościel, bielizna i ubranie codzienne,
  • zapasy żywności i opału niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu
  • członków jego rodziny na okres jednego miesiąca,
  • jedna krowa lub dwie kozy albo trzy owce potrzebne do wyżywienia dłużnika będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny,
  • narzędzia i inne przedmioty niezbędne do osobistej pracy zarobkowej dłużnika,
  • przedmioty niezbędne do nauki, papiery osobiste,
  • przedmioty niezbędne ze względu na niepełnosprawność dłużnika lub członków jego rodziny.

Ustawa określa również prawa majątkowe, które nie podlegają egzekucji, np. sumy i świadczenia w naturze wyasygnowane na pokrycie wydatków lub wyjazdów w sprawach służbowych czy świadczenia z pomocy społecznej.

Kiedy komornik nie może wejść do domu? Niestety polskie prawo daje funkcjonariuszom publicznym zajmującym się egzekwowaniem długów bardzo duże uprawnienia. Okazuje się, że komornik może wejść do mieszkania nawet pod nieobecność dłużnika.

Sąd Okręgowy we Włocławku orzekł w lutym br., że komornik może nawet wejść do nieruchomości osoby, która nie jest dłużnikiem – jeśli chce dostać się do pomieszczenia zajmowanego przez dłużnika (Sygn. akt I Ca 348/18).

Komornik i koszty – ile kosztuje komornik?

Postępowanie egzekucyjne nie należy do najprzyjemniejszych – kosztuje dużo nerwów zarówno wierzycieli, jak i dłużników. Wiele osób zastawia się także, ile kosztuje komornik? Przepisy w tej kwestii wielokrotnie się zmieniały, a obecnie obowiązuje akt prawny, który wszedł w życie 1 stycznia 2019 roku.

Ile bierze komornik za ściągnięcie długu? Stawki określone są w Ustawie o kosztach komorniczych. Zgodnie z przepisami aktualnie obowiązuje ujednolicona stawka opłaty egzekucyjnej – 10%. W szczególnych przypadkach może zostać naliczona opłata w wysokości 3%. Opłatę egzekucyjną ponosi dłużnik.

Komornik a długi pożyczki – jak to wygląda?

Problemy ze spłatą pożyczek mogą skutkować skierowaniem sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego. Kiedy wierzyciel (firma pożyczkowa) nie będzie mógł samodzielnie ściągnąć długu, a żadne polubowne próby wyegzekwowania pieniędzy nie odniosą skutku, sąd będzie mógł nakazać komornikowi odzyskanie należności. Sędzia oczywiście przyjrzy się wszystkim okolicznościom sprawy, jeśli jednak sytuacja będzie jednoznaczna, dłużnik nie uniknie postępowania komorniczego.

Co zrobić, by komornik nie przejął sprawy długu?

Najważniejsze to nie dopuścić do tego, żeby sprawa znalazła finał w sądzie, który nada wyrokowi tytuł egzekucyjny z klauzulą wykonalności. Jeśli mamy na swoim koncie niespłacone pożyczki lub inne zobowiązania, najlepiej negocjować z wierzycielem warunki spłaty. Warto postarać się o spłatę ratalną lub prolongowanie terminu – możliwości jest bardzo wiele.