Czy wiesz, że w niektórych sytuacjach należy zapłacić podatek od pożyczki? Niedopełnienie tego obowiązku skutkuje sankcjami finansowymi, dlatego lepiej wiedzieć, jak ich uniknąć. Sprawdź, kto i kiedy jest zobowiązany do zapłaty takiego podatku od pożyczki, ile on wynosi oraz jaka jest kara za zlekceważenie przepisów.

Czym jest podatek od pożyczki?

Podatek od pożyczki to tzw. podatek od czynności cywilnoprawnych PCC, który musisz zapłacić w związku z zawartą umową pożyczki. Wynosi on 0,5% podstawy opodatkowania, czyli mówiąc prościej, pożyczonej przez Ciebie kwoty. Obowiązek zapłaty podatku powstaje, kiedy pożyczka jest udzielana prywatnie, a zatem nie przez firmy zajmujące się na co dzień taką działalnością np. oferujące np. chwilówki.

W wielu przypadkach oznacza to, że podatek musisz odprowadzić od pieniędzy pożyczonych od członka rodziny czy najbliższych znajomych. Zaciągając taką pożyczkę, bardzo łatwo więc o nim zapomnieć. Podatek od pożyczki gotówkowej musisz opłacić również, jeśli została ona udzielona w ramach tak zwanego social lendingu, przez nieznane Ci osoby, które nie prowadzą działalności gospodarczej związanej z pożyczaniem pieniędzy.

Przy udzielaniu pożyczek prywatnych nie uczestniczy żadna instytucja finansowa, co powoduje, że są one obarczone dużym ryzykiem. Nie podlegają bowiem przepisom ustawy o kredycie konsumenckim, dzięki czemu wierzyciel może dowolnie ustalać wysokość opłat czy skutki opóźnień płatności.

Część osób decyduje się jednak na taką pożyczkę, jeśli rodzina nie jest w stanie udzielić wsparcia, a brak zdolności kredytowej nie pozwala na pozyskanie środków od banku lub innej instytucji.

Podatek od pożyczki 2021 – jakie zmiany?

Jeszcze niedawno stawka podatku od umowy pożyczki wynosiła 2%. Od 1 stycznia 2019 roku jednak zmieniły się przepisy, które obowiązują do dzisiaj. Właśnie dlatego, jeśli musisz zapłacić podatek od pożyczki w 2021 roku, wyniesie on 0,5%. Kolejną ważną zmianą w przepisach jest umożliwienie podatnikom złożenie jednej zbiorczej deklaracji PCC-3 za z tytułu co najmniej 3 czynności cywilnoprawnych dokonanych w danym miesiącu.

To udogodnienie obowiązuje od połowy roku 2019 i oznacza, że jeśli np. w ciągu miesiąca zaciągniesz kilka pożyczek od znajomych lub nieznajomych osób prywatnych, możesz się z nich rozliczyć z fiskusem za pomocą jednego formularza i wpłacając podatek zbiorczy.

Niestety przepisy zmieniły się także pod kątem zwolnień z obowiązku podatkowego – dotyczy to w szczególności umów zawartych ze znajomymi i osobami obcymi, co wyjaśnimy w dalszych akapitach. 

Jak ważne jest udokumentowanie pożyczki?

Kiedy w miłej atmosferze pożyczasz pieniądze od najbliższej rodziny czy zaufanych znajomych, bardzo łatwo możesz zapomnieć o należytych formalnościach. Przede wszystkim dla własnego dobra postaraj się, by umowa pożyczki została sporządzona na piśmie.

Pod względem podatkowym natomiast ważne jest, by Urząd Skarbowy nie miał żadnych wątpliwości co do wysokości pożyczki, od której naliczany jest podatek. W związku z tym wypłata środków powinna odbyć się za pomocą przelewu bankowego, wpłaty na konto lub pocztowego przekazu pieniężnego. To umożliwi Ci przedstawienie w US dowodu otrzymania określonej w deklaracji PCC sumy pieniędzy. 

Kto płaci podatek od pożyczki?

Jeśli zastanawiasz się nad pożyczeniem pieniędzy, na pewno chcesz wiedzieć, kto płaci podatek od pożyczki. Odpowiedzialny jest za to pożyczkobiorca, który ma dodatkowo obowiązek złożenia odpowiedniej deklaracji w ciągu 14 dni od daty zawarcia umowy pożyczki.

Dokument ten wypełnia każdy pożyczkobiorca, bez względu na to, czy dotyczy go zwolnienie z podatku, czy też nie. Przykładem jest podatek od pożyczki od rodziców – w niektórych przypadkach wystarczy jedynie złożyć deklarację, ale przy wyższej kwocie zobowiązania niezbędne jest także odprowadzenie podatku.

A czy pożyczkodawca płaci podatek od pożyczki? Tak, ale w tym przypadku nie będzie to PCC, lecz podatek dochodowy, pod warunkiem, że udzielona pożyczka miała charakter odpłatny, a więc na przykład należy ją oddać powiększoną o oprocentowanie. 

​​​​​​​Jaki podatek od pożyczki prywatnej?

Jak już wspomnieliśmy wyżej, podatek od pożyczki prywatnej wynosi 0,5% od kwoty pożyczonych pieniędzy. Nie ma tu znaczenia, u kogo zostało zaciągnięte zobowiązanie, czy u rodziny, czy u obcej osoby. Jednak osoba pożyczkodawcy jest o tyle ważna, że w niektórych przypadkach można liczyć na zwolnienie od obowiązku podatkowego. 

​​​​​​​​​​​​​​Pożyczka od rodziny a podatek 

Pożyczka od rodziny jest opodatkowana, nie zawsze jednak rodzi obowiązek podatkowy. Istnieją bowiem wyjątki, które zwalniają pożyczkobiorcę z zapłaty podatku. 

Jakie umowy są więc zwolnienie z konieczności zapłaty podatku? Po pierwsze są to umowy zawarte między osobami należącymi do tak zwanej I grupy podatkowej. Znajdują się w niej: 

  • małżonkowie, 
  • zstępni i wstępni (czyli najbliżsi – rodzice, dziadkowie, dzieci, wnuki itp.),
  • pasierbowie, 
  • zięciowie i synowe, 
  • rodzeństwo, 
  • ojczymowie i macochy,
  • teściowie. 

Ogólna zasada mówi, że pożyczając pieniądze od tych osób, unikniesz płacenia podatku, o ile kwota zobowiązań zawartych z daną osobą nie przekroczy 9637 zł w ciągu ostatnich 5 lat. Jeśli przekroczy, należy uiścić zobowiązanie podatkowe. A jaki podatek od pożyczki w rodzinie należy zapłacić w tym drugim przypadku? W wysokości 0,5% od pożyczonej kwoty.

Wbrew pozorom przekroczenie kwoty 9637 zł nie zawsze generuje podatek od pożyczki w rodzinie. Jeśli pożyczkodawcą jest jedna z osób wymienionych w art. 4a ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tzw. grupa zerowa), możesz ubiegać się o całkowite zwolnienie z podatku. Wśród wymienionych tam osób znajdują się wstępni, zstępni, małżonkowie, rodzeństwo, pasierbowie oraz ojczym i macocha. 

Sprawdź także: Chwilówki za darmo są możliwe! Sprawdź oferty

​​​​​​​Podatek od pożyczki a pieniądze od znajomych

Do 1 stycznia 2019 roku pożyczki zaciągnięte od osób spoza bliższej i dalszej rodziny również mogły być zwolnione od podatku. Należało jednak spełnić warunek, by suma takich pożyczek nie przekroczyła w ciągu 3 lat kwoty 5000 zł od jednego podmiotu lub 25000 zł od kilku pożyczkodawców.

Od początku 2019 roku powyższe zwolnienia już nie obowiązują. Podatek od pożyczki od znajomego musisz więc zapłacić każdorazowo – z jednym wyjątkiem: nie jest to konieczne, jeśli pożyczka nie przekroczy sumy 1000 zł. 

​​​​​​​Podatek od pożyczki od osoby prywatnej – czy jest obowiązkowy?

Jeśli pożyczkodawcą jest osoba fizyczna, podatek od pożyczki PCC jest obowiązkowy. Reguluje to Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych. Należy jednak pamiętać o wyjątkach, które wymienimy dokładnie w kolejnym akapicie.

W praktyce podatek od pożyczki od osoby prywatnej należy uiścić w każdym przypadku, gdy kwota zobowiązania przekracza 1000 zł i gdy nie przysługują zwolnienia dotyczące umów zawartych z członkami rodziny. 

​​​​​​​Zwolnienie z podatku PCC – kiedy następuje? 

Jeśli chcesz pożyczyć pieniądze od bliskich lub innej osoby prywatnej, a nie instytucji finansowej, musisz się nastawić na to, że będzie trzeba zapłacić podatek od pożyczki PCC. Jak już jednak wiesz, istnieje kilka wyjątków, kiedy można liczyć na zwolnienie z tego obowiązku. Jak ominąć podatek od pożyczki? Zgodnie z przepisami jest to możliwe w następujących sytuacjach:

  • jeśli pożyczka została zaciągnięta w banku, instytucji pożyczkowej oferującej tzw. pożyczki pozabankowe lub u innego podmiotu będącego osobą prawną i prowadzącego działalność pożyczkową,
  • jeśli pożyczka została udzielona z kasy lub funduszu zakładowego lub związku zawodowego, z pracowniczej kasy zapomogowo-pożyczkowej itp.,
  • jeśli pożyczka od osób spoza rodziny wynosi mniej niż 1000 zł,
  • jeśli pożyczka została zaciągnięta od osób należących do zerowej grupy podatkowej (bez względu na kwotę zobowiązania),
  • jeśli pożyczka została zaciągnięta od osoby należącej do I grupy podatkowej i nie przekroczyła łącznie kwoty 9637 zł w ciągu ostatnich 5 lat.

Pamiętaj jednak, że w przypadku dwóch ostatnich wyjątków wciąż istnieje obowiązek złożenia deklaracji podatkowej do US. 

​​​​​​​Podatek od pożyczki 2021 - kiedy trzeba go zapłacić?

Teraz przejdźmy do ważnej kwestii, czyli kiedy płacimy podatek od pożyczki? Należy to zrobić:

  • w ciągu 14 dni od daty powstania obowiązku podatkowego, czyli dnia wypłaty kwoty pożyczki lub jej części,
  • lub do 7. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy w przypadku składania deklaracji zbiorczej.

Powyższe terminy dotyczą także obowiązku złożenia w Urzędzie Skarbowym deklaracji PCC-3. 

​​​​​​​Podatek od pożyczki - Ile wynosi?

Jeszcze raz przypomnijmy, ile wynosi podatek od pożyczki – jest to 0,5% podstawy opodatkowania. Pamiętaj, że podstawą opodatkowania przy umowie pożyczki jest kwota lub wartość pożyczki (pożyczka może dotyczyć rzeczy, nie tylko środków pieniężnych).

W przypadku gdy wypłata pieniędzy nie nastąpuje jednorazowo lecz np. w transzach, a ich suma nie jest znana w chwili zawarcia umowy – podstawą opodatkowania jest kwota każdorazowej wypłaty środków.

​​​​​​​Jak obliczyć podatek od pożyczki?

Zastanawiasz się, jak obliczyć podatek od pożyczki? To proste. Musisz pomnożyć wartość pożyczonej kwoty przez stawkę podatku, czyli 0,5%. Wystarczy Ci do tego zwykły kalkulator, choć możesz także skorzystać ze specjalnego narzędzia w internecie, jakim jest kalkulator podatku od czynności cywilnoprawnych. W tym drugim przypadku pamiętaj, by prawidłowo zaznaczyć stawkę podatku (do wyboru jest kilka stawek).

Przykład obliczenia podatku od pożyczki w wysokości 3000 zł:

3000 zł x 0,5% = 15 zł – tyle musisz wykazać w deklaracji PCC-3 i taką kwotę wpłacić na odpowiedni numer rachunku bankowego Urzędu Skarbowego. 

​​​​​​​​​​​​​​Jak należy zapłacić podatek od pożyczki? Krok po kroku

Dopełnienie obowiązku podatkowego rozpocznij od przygotowania dokumentów, czyli przede wszystkim potwierdzenia wpłaty środków na Twoje konto (np. wydrukuj potwierdzenie przelewu z historii rachunku). Do Urzędu Skarbowego możesz także zabrać umowę, jeśli została spisana, choć nie jest to wymagane.  

Kolejnym krokiem jest wypełnienie deklaracji PCC-3. Formularz dostaniesz na miejscu w Urzędzie Skarbowym, ale możesz go także wypełnić online na tej stronie i następnie przesłać do US drogą elektroniczną, a więc bez wychodzenia z domu. W deklaracji należy przede wszystkim wpisać:

  • swoje szczegółowe dane, 
  • przedmiot opodatkowania (będzie to umowa pożyczki), 
  • kwotę podstawy opodatkowania (kwotę pożyczki),
  • stawkę podatku (0,5%),
  • wyliczony podatek należny.

Wypełnioną deklarację trzeba podpisać i złożyć we właściwym miejscowo Urzędzie Skarbowym. Pamiętaj, że masz na to 14 dni od daty otrzymania pożyczki. W tym samym czasie należy dokonać wpłaty kwoty podatku – np. przelewem na konto lub w kasie US. 

​​​​​​​Niezapłacony podatek od pożyczki - jaka jest kara za niezapłacenie podatku?

Jeśli nie zgłosisz pożyczki w terminie 14 dni od zawarcia umowy, grozi Ci sankcja w postaci podniesienia kwoty podatku do 20% podstawy opodatkowania. Stawka ta będzie więc aż czterdzieści razy większa niż standardowa kwota. Warto więc wypełnić deklarację PCC-3 oraz wyliczyć i uiścić należny podatek w wyznaczonym terminie. Niezapłacony podatek od pożyczki również grozi podobną sankcją finansową, a więc zwiększeniem stawki do 20%. 

Podatek od pożyczki prywatnej nie jest wysoki, jednak stanowi jej dodatkowy koszt. Jeśli chcesz go uniknąć, zaciągaj zobowiązania od instytucji pożyczkowych lub w bankach, ponieważ w tym przypadku pożyczkobiorcy zwolnieni są z obowiązku podatkowego z tytułu PCC. 

 ​​​​​​​Dowiedz się również:

1. Pożyczka na PIT - najważniejsze informacje

2. Pożyczki bez prowizji - sprawdź gdzie ch szukać!