Przedawnienie długu - na czym polega? 

Mając zaległości finansowe np. z tytułu pożyczki lub rachunków za media, można być niemal pewnym, że wcześniej czy później ktoś się upomni o ich uregulowanie. Najczęściej robi to albo sam wierzyciel, albo zatrudniona przez niego firma windykacyjna.

Zgodnie z prawem i ogólnie panującymi zasadami wierzyciel ma prawo domagać się zapłaty swojej należności, ale jak się okazuje, nie może tego robić w nieskończoność. Kodeks cywilny przewiduje bowiem coś takiego jak przedawnienie długu, które oznacza brak możliwości egzekwowania roszczenia na drodze prawnej.

Dochodzi do niego po określonym czasie od daty wymagalności wierzytelności i wówczas dłużnik może odmówić zapłaty zobowiązania bez narażania się na konsekwencje. Należy pamiętać, że przedawnienie długu nie oznacza jego anulowania. Takie zobowiązanie wciąż istnieje i jeśli nieświadomy przedawnienia dłużnik je ureguluje, nie może żądać zwrotu tych środków od wierzyciela.

Właśnie te specyficzne zasady wykorzystują często firmy windykacyjne, które skupują stare wierzytelności i próbują je odzyskać, licząc na brak wiedzy dłużników o przedawnieniu. Rzeczywiście wiedza na ten temat nie jest powszechna, tym bardziej, że przepisy przewidują odmienne terminy przedawnienia dla różnego rodzaju roszczeń.

Po jakim okresie jest zatem przedawnienie długu w 2021? W świetle najnowszych przepisów (art. 118 KC) ogólny termin przedawnienia wynosi dzisiaj 6 lat – dotyczy on wszystkich roszczeń, których okres przedawniania nie został określony w przepisach szczegółowych. Tyle, czyli 6 lat wynosi np. przedawnienie długu spadkowego po zmarłej osobie.

Według przepisów szczegółowych wiele roszczeń ulega przedawnieniu znacznie szybciej np. przedawnienie długu ZUS następuje po 5 latach, przedawnienie długu telekomunikacyjnego (np. za telefon komórkowy), zadłużenia z tytułu pożyczki oraz długu alimentacyjnego po 3 latach, a długu z tytułu mandatu za jazdę bez biletu po jednym roku. 

Przedawnienie długu u komornika - co warto o tym wiedzieć?

Wielu dłużników szuka informacji, czy możliwe jest przedawnienie długu u komornika sądowego, które mogłoby skutkować zamknięciem postępowania egzekucyjnego. Tutaj mamy niestety złą wiadomość – co da zasady długi objęte postępowaniem komorniczym nie mogą się przedawnić, ponieważ na czas trwania takiego postępowania bieg przedawnienia ulega zawieszeniu. Może być on jednak wznowiony np. po umorzeniu egzekucji.

Należy pamiętać, że do komornika trafiają długi objęte sądowym nakazem zapłaty. Sądy aktualnie nie mogą wydawać orzeczeń nakazujących zapłatę długów przedawnionych, lecz od razu oddalają takie powództwo. Do komornika trafiają więc sprawy wyłącznie długów nieprzedawnionych.

Taki wyrok z tytułem egzekucyjnym jednak też ma swój „termin ważności” - przedawnia się po 6 latach. Tyle czasu ma więc wierzyciel na złożenie wniosku o wszczęcie egzekucji. Jeśli się spóźni, komornik musi odmówić wszczęcia egzekucji. Wyjątkiem jest sytuacja, w której wierzyciel przedstawi dokument potwierdzający przerwanie biegu przedawnienia. 

Wniosek o przedawnienie długu - co powinien zawierać?

Co robić, gdy wierzyciel lub firma windykacyjna dopomina się zapłaty przedawnionego zadłużenia? W takiej sytuacji mamy prawo podnieść zarzut przedawnienia. Można to zrobić nawet telefonicznie, odmawiając jednocześnie uregulowania zobowiązania. A jak udowodnić przedawnienie długu?

W rozmowie z wierzycielem wystarczy poinformować go o tym fakcie, ponieważ w świetle najnowszych przepisów to wierzyciel musi udowodnić, że dług jest nieprzedawniony poprzez udokumentowanie faktu przerwania biegu przedawnienia. Jeśli masz pewność, że dług jest przedawniony, a mimo to jesteś nękany telefonami i wezwaniami do zapłaty z firmy windykacyjnej, możesz ustosunkować się do nich na piśmie.

W Internecie łatwo znajdziesz gotowy wzór pisma o przedawnienie długu np. telekomunikacyjnego. Należy w nim wyraźnie napisać, że nie uznajesz długu, ponieważ jest on przedawniony i że zgodnie z obowiązującymi przepisami wierzyciel nie może się domagać jego uregulowania. Chodzi tu o przepis art. 117 pkt. 2 KC, który rzeczywiście zabrania dochodzenia roszczeń przedawnionych od dłużników, ale tylko tych, którzy są konsumentami. 

Przedawnienie długu wobec banku - jak sprawdzić, czy dług jest przedawniony?

Długi bankowe przedawniają się dość szybko. Przykładowo kredyt lub pożyczka oraz zadłużenie na karcie kredytowej przedawniają się już po 3 latach, natomiast debet na koncie po 2 latach. Wyjątkiem jest kredyt hipoteczny, który nie ulega przedawnieniu – w jego wypadku przedawniają się jedynie odsetki.

Jeśli chodzi o przedawnienie pożyczki lub kredytu, liczy się ono dość specyficznie, ponieważ osobno dla każdej raty. W praktyce jednak jeśli dłużnik zaprzestanie ich regulowania, bank najczęściej wypowiada umowę kredytu, co skutkuje postawieniem w stan wymagalności całej kwoty kredytu. Przedawnienie liczy się wówczas dla całej tej sumy od terminu jej zapłaty wskazanego przez bank w wypowiedzeniu.

W ciągu tych 3 lat (bądź 2, jeśli wypowiedzenie umowy dotyczyło rachunku i debetu) bank z pewnością podejmie kroki, by wyegzekwować swoją należność, czyli np. skieruje sprawę do sądu i komornika. Może się jednak zdarzyć, że jakiś stary dług bankowy trafi do firmy windykacyjnej, która będzie próbowała go odzyskać, licząc na niewiedzę dłużnika.

Wówczas należy podnieść zarzut przedawnienia. Wcześniej jednak trzeba się upewnić, że dług jest faktycznie przedawniony. W tym celu można zażądać od firmy windykacyjnej przedstawienia dokumentów potwierdzających istnienie zadłużenia i sprawdzić widniejące w nich terminy wymagalności roszczenia.

Przedawnienie długu a komornik to kwestia, którą już wyjaśniliśmy wyżej. Jeśli stary dług trafi do egzekucji, komornik w świetle obowiązujących dzisiaj przepisów nie powinien go egzekwować. Swoje długi bankowe, a więc także możliwość ich przedawniania, można zawsze sprawdzić, pobierając raport o sobie w BIK. 

Przedawnienie długu - zmiany w przepisach

Warto wiedzieć, że przepisy związane z przedawnieniem długów zostały zmienione w 2018 i 2019 roku, a zmiany te oceniane są jako korzystne dla dłużników. Do najważniejszych z nich należą:

  • skrócenie podstawowego okresu przedawnienia z 10 lat do 6 (dotyczy to np. długów objętych sądowym nakazem zapłaty, które są kierowane do komornika),
  • wprowadzenie automatycznego odrzucania przez sądy pozwów o zapłatę długów przedawnionych (dotyczy to spraw przeciwko konsumentom),
  • w przypadku skierowania do komornika długu przedawnionego wierzyciel zobowiązany jest dołączyć dokument potwierdzający przerwanie biegu przedawnienia, w przeciwnym razie komornik musi odmówić wszczęcia egzekucji,
  • zmiana sposobu liczenia przedawnienia – większość długów przedawnia się teraz z końcem roku kalendarzowego, w którym mija bieg przedawnienia.

Wciąż nie zmieniły się przepisy, jeśli chodzi o uznanie długu a przedawnienie. Zgodnie z art. 123 KC jeśli dłużnik uzna swoje zadłużenie (czyli się do niego przyzna), bieg przedawnienia zostaje przerwany, a więc wierzyciel ma pełne prawo dochodzenia swoich roszczeń. 

Kiedy dług się przedawnia - tabela 2021

Poniżej przedstawiamy najważniejsze terminy przedawnienia poszczególnych rodzajów roszczeń.

Rodzaj roszczenia Termin przedawnienia Podstawa prawna
Roszczenia nie opisane w przepisach szczegółowych 6 lat Kodeks cywilny (art. 118)
Roszczenia okresowe 3 lata Kodeks cywilny (art. 118)
Roszczenia wynikające z prowadzenia działalności gosp. 3 lata Kodeks cywilny (art. 118)
Pożyczki i kredyty (udzielane przez banki i firmy pożyczkowe), także długi z karty kredytowej 3 lata Kodeks cywilny (art. 118)
Pożyczki prywatne (od osób fizycznych) 6 lat Kodeks cywilny (art. 118)
Debet w koncie bankowym i inne długi wynikające z umowy rachunku bankowego 2 lata Kodeks cywilny (art. 731)
Usługi telekomunikacyjne 3 lata Kodeks cywilny (art. 118)
Czynsz 3 lata Kodeks cywilny (art. 118)
Roszczenia z tytułu usług przewozowych np. mandat za jazdę bez biletu 1 rok Prawo przewozowe (art. 77)
Mandat kredytowany od policji (np. za przekroczenie prędkości) 3 lata Kodeks wykroczeń (art. 45)
Wynagrodzenie za pracę 3 lata Kodeks pracy (art. 291)
Podatki 5 lat Ordynacja podatkowa (art. 70)
Zobowiązania wobec ZUS 5 lat Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych (art. 24)
Długi spadkowe 6 lat Kodeks cywilny (art. 118)

Przedawnienie długu – ustawa

Najważniejszym aktem prawnym regulującym przedawnienie długu jest ustawa Kodeks cywilny z dnia 23 kwietnia 1964 r. [Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93]. Najnowsze zmiany w przepisach dotyczące przedawnienia zostały natomiast wprowadzone w 2018 roku (m.in. poprzez Ustawę z dnia 13 kwietnia 2018 r.).

Dowiedz się więcej: Jak zapłacić mandat przez internet bez wychodzenia z domu?

Jakie długi nigdy się nie przedawnią?

Ogólna zasada mówi, że przedawniają się wyłącznie roszczenia majątkowe. Jak się jednak okazuje, nie wszystkie, ponieważ niektóre długi nigdy się nie przedawniają i są to:

  • roszczenia właścicieli rzeczy o zniesienie współwłasności rzeczy,
  • roszczenia wydobywcze (windykacyjne) wynikające z prawa własności nieruchomości,
  • roszczenie negatoryjne (o zaprzestanie naruszeń) wynikające z prawa własności nieruchomości,
  • roszczenia o naprawienie szkody jądrowej na osobie.

 Co to jest bieg przedawnienia i jak go obliczyć?

Już wiesz, po ilu latach jest przedawnienie długu i że przepisy przewidują różne okresy przedawnienia dla poszczególnych roszczeń. Musisz jednak jeszcze wiedzieć, jak dokładnie liczy się bieg przedawnienia. 

Dla zobowiązań o przedawnieniu krótszym niż 2 lata okres przedawnienia liczymy precyzyjnie od dnia wymagalności roszczenia. W pozostałych przypadkach także od dnia wymagalności, ale do końca roku kalendarzowego, w którym wypada przedawnienie. Jeśli więc Twoja chwilówka miała termin wymagalności 30 kwietnia 2019 roku, to roszczenie przedawni się 31 grudnia, a nie 30 kwietnia 2022 r.

Musisz pamiętać także, że niektóre czynności powodują przerwanie biegu przedawnienia i wówczas jego bieg liczony jest od początku. A co przerywa bieg przedawnienia? Przede wszystkim:

  • uznanie długu przez dłużnika – może być to np. pisemna prośba do wierzyciela o rozłożenie spłaty zadłużenia na raty, 
  • każda czynność przed sądem mająca na celu dochodzenie praw wierzyciela – czyli np. złożenie przez wierzyciela pozwu o zapłatę,
  • mediacje w sprawie zadłużenia.

Jak sprawdzić, czy dług jest przedawniony?

Aby sprawdzić, czy dany dług uległ przedawnieniu, należy przede wszystkim znać przepisy, kiedy następuje przedawnienie danego roszczenia. Ponadto trzeba umieć precyzyjnie określić termin jego wymagalności. Może nim być np. termin płatności faktury, termin zwrotu chwilówki wynikający z umowy lub termin płatności każdej raty kredytu wynikający z harmonogramu spłat.

Od takich dat można obliczyć, kiedy nastąpi przedawnienie długu. Pamiętaj jednak, że bieg przedawnienie mógł być przerwany i wówczas trzeba go liczyć od nowa np. od daty wydania prawomocnego wyroku sądowego lub umorzenia postępowania egzekucyjnego przez komornika. 

Skutki przedawnienia długu

Najważniejszym skutkiem przedawnienia długu jest to, że dłużnik może odmówić jego uregulowania bez narażania się na konsekwencje prawne. Dzięki nowym przepisom konsumenci nie muszą się już obawiać konieczności dochodzenia swoich praw przed sądem, czyli udowadniania, że egzekwowany od nich dług uległ przedawnieniu.

Wierzyciele nie mogą bowiem dochodzić przedawnionych roszczeń od konsumentów, a więc sądy muszą pozwy o zapłatę takich długów automatycznie odrzucać. Podobnie muszą postępować komornicy, do których trafi sprawa przedawnionego długu.