Wydatki związane z pogrzebem nierzadko znacząco przewyższają wartość zasiłku pogrzebowego. Do tego, dochodzą koszty codziennego życia, które ciężko sfinansować tylko z jednego portfela. Aby zdobyć potrzebną gotówkę, możesz skorzystać z oferty firm pożyczkowych czy banków i sięgnąć po chwilówkę lub kredyt. Zanim jednak to zrobisz, sprawdź, czy nie należy Ci się wsparcie finansowe, wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Renta rodzinna – czym jest?

W Polsce obowiązują różne rodzaje rent. Najczęściej wypłacane są uprawnionemu ze względu na zły stan zdrowia, który uniemożliwia mu podjęcie pracy zarobkowej. Świadczenie to może być wypłacane w sposób ciągły (dożywotnio) lub okresowy. Renta rodzinna w niektórych przypadkach przyznawana jest stale, ale może też zostać zmniejszona lub zawieszona.

Czym jest renta rodzinna? To świadczenie pieniężne wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych uprawnionym członkom rodziny w związku ze śmiercią bliskiego krewnego. Renta może być przyznana tylko wtedy, gdy osoba zmarła przed śmiercią pobierała lub spełniała warunki do uzyskania:

  • emerytury,
  • świadczenia przedemerytalnego,
  • renty z tytułu niezdolności do pracy,
  • nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego.

Celem świadczenia jest wsparcie finansowe rodzin po stracie bliskiej osoby, w tym w szczególności osób małoletnich.

Renta rodzinna w 2022 roku – jakie zmiany?

Rok 2022 przyniósł wiele zmian, również w zakresie świadczeń wypłacanych ze środków ubezpieczenia społecznego.

Renta rodzinna w 2022 roku w wyniku waloryzacji wzrosła o ok. 88 zł. Dzięki temu od 1 marca, najniższe świadczenie wynosi 1338,44 zł.

Renta wdowia w 2022 roku – czy zostanie wprowadzona?

Pewne modyfikacje mają pojawić się również w zakresie renty rodzinnej dla wdowy. Zmiany mogą objąć również wdowców. Do tej pory osoba, która zdecydowała się pobierać emeryturę po zmarłym małżonku (w maksymalnej wysokości 85% emerytury zmarłego), nie mogła pobierać własnego świadczenia emerytalnego. Pojawiła się jednak szansa, że przepis ten wkrótce się zmieni.

W maju 2022 roku Lewica złożyła do Sejmu projekt ustawy, który zakłada pobieranie dwóch świadczeń: własnej emerytury oraz części emerytury zmarłego małżonka. Niestety projekt aktualnie wciąż czeka na rozpatrzenie.

Kto ma prawo do renty rodzinnej?

Do pobierania świadczenia mają prawo najbliżsi krewni zmarłego, pod warunkiem że spełnią określone wymagania. Komu przysługuje renta rodzinna?

Dzieciom własnym, przysposobionym lub dzieciom drugiego małżonka

Renta rodzinna po ojcu lub matce wypłacana jest do ukończenia 16 roku życia, lub do 25, jeśli dziecko nadal się uczy. Renta rodzinna dla dziecka może być wypłacana również bez względu na wiek, w przypadku gdy stało się one niezdolne do pracy zarobkowej przed ukończeniem 16 lat, lub w przypadku kontynuowania nauki — przed ukończeniem 25 lat.

Wnukom, rodzeństwu i innym dzieciom

Renta może być wypłacona tylko wtedy, gdy osoby te zostały przyjęte na wychowanie i utrzymanie do osiągnięcia pełnoletności, co najmniej na rok przed śmiercią. Z wyjątkiem dzieci, które były wychowywane i utrzymywane w ramach rodziny zastępczej czy rodzinnego domu dziecka.

Małżonkowi (wdowie lub wdowcowi)

Renta rodzinna po mężu lub żonie może zostać wypłacona pod warunkiem, że małżeństwo do śmierci pozostawało we wspólnocie małżeńskiej. Renta należy się również w przypadku gdy para była po rozwodzie, ale zostały zasądzone alimenty, które płacił zmarły. Dodatkowo wdowiec lub wdowa, muszą spełniać inne warunki takie jak:

  • w chwili śmierci małżonka mieć ukończone 50 lat lub być niezdolnym do pracy (renta rodzinna dla wdowy pracującej czy też wdowca należy się tylko wtedy, gdy osiągane dochody nie przekraczają 70% przeciętnego wynagrodzenia); albo
  • wychowywać co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawionych do otrzymywania renty rodzinnej,
  • sprawować pieczę nad dzieckiem, które jest niezdolne do pracy i samodzielnej egzystencji.

Wdowiec oraz wdowa, którzy nie spełniają powyższych warunków i nie mają źródła utrzymania, mają prawo do renty rodzinnej:

  • przez rok od śmierci małżonka,
  • przez czas, w którym uczestniczą w szkoleniu kwalifikującym do pracy zarobkowej, jednak nie dłużej niż 2 lata po śmierci małżonka.

Rodzicom

Świadczenie może zostać wypłacone również rodzicom zmarłego pod warunkiem, że spełniają oni warunki takie jak te, które zostały ustalone dla wdowy lub wdowca i zmarły przyczyniał się do utrzymania swoich rodziców.

Ile wynosi renta rodzinna i jak jest wyliczane świadczenie?

O tym ile wynosi renta rodzinna, w dużej mierze decyduje wysokość świadczenia emerytalnego pobieranego przez zmarłego. Renta może bowiem wynosić:

  • 85% świadczenia – pod warunkiem że do renty uprawiona jest tylko jedna osoba,
  • 90% świadczenia – gdy uprawione są dwie osoby,
  • 95% świadczenia – w przypadku, gdy uprawnionych jest więcej osób.

Warto zadać sobie w związku z tym pytanie: ile wynosi zasądzona przez ZUS renta rodzinna po mężu? 85%, jeśli wdowa jest jedyną uprawnioną do pobierania świadczenia osobą. Osoby uprawnione otrzymują jedną rentę rodzinną, która jest dzielona pomiędzy uprawnionych. Warto przy tym zaznaczyć, że w 2022 roku najniższa renta rodzinna wynosi 1338,44 zł.

Podczas obliczania wysokości świadczenia, warto wziąć pod uwagę jeszcze inną sytuację, a mianowicie: staż pracy zmarłego a renta rodzinna. Osoba uprawniona do otrzymania świadczenia może poprosić pracodawcę zmarłego o wydanie świadectwa pracy, a następnie złożyć wniosek do ZUS-u o ponowne ustalenie wysokości renty rodzinnej, poprzez doliczenie okresów składkowych lub nieskładkowych.

Renta rodzinna a inne świadczenia socjalne

Czy można pobierać emeryturę i rentę jednocześnie? Renta rodzinna dla wdowy emerytki może być wypłacana, tylko do momentu, aż jej przychód nie przekroczy 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Może też wybrać czy woli pobierać swoją emeryturę, czy tę, którą otrzymywał jej zmarły mąż.

A jak wygląda kwestia innych świadczeń? To zależy od rodzaju świadczenia. Zgodnie z prawem, nie można łączyć renty rodzinnej i zasiłku pielęgnacyjnego. Z kolei osoba, która otrzymuje rentę rodzinną ma prawo skorzystać np. z zasiłku chorobowego.

A jak wygląda kwestia 14 emerytury? Renta rodzinna zostanie powiększona o jedną "czternastą emeryturę", która zostanie wypłaca z proporcjonalnej wysokości w zależności do liczby uprawnionych osób.

Wiele zmian w zakresie renty rodzinnej wprowadził Polski Ład. W wyniku modyfikacji przepisów, które mają zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2023 roku, świadczenie wypłacane w ramach renty, stanowi dochód dziecka i podlega opodatkowaniu i zadeklarowaniu w zeznaniu, które należy złożyć na imię i nazwisko dziecka. To oznacza, że nie będą one doliczane do dochodu rodzica. Zasady te mają zastosowanie już do dochodów osiąganych w 2022 roku. Dzięki temu każdy nieletni może skorzystać z renty rodzinnej z ulgą podatkową do 26 lat.

Czy renta rodzinna wlicza się do emerytury?

Renta rodzina nie wpływa ani na wysokość pobieranej emerytury, ani tym bardziej na staż emerytalny. Warto jednak pamiętać, że świadczenia nie mogą się łączyć. Wdowiec lub wdowa powinna więc wybrać, czy pobiera 85% emerytury małżonka, czy własną emeryturę.

Czy renta rodzinna jest opodatkowana? Tak. Stawka może wynosić 17% w przypadku dochodów do 120 tys. złotych lub 32% powyżej tych dochodów. Każdy świadczeniobiorca musi rozliczyć ten dochód z fiskusem w zeznaniu PIT. Warto pamiętać o tym, że dziecko, osiągając dochód z renty, który nie przekracza 30 tys. złotych, nie musi płacić podatku dochodowego.

Dorabianie do renty rodzinnej. Czy to możliwe?

Wiele osób, które pobierają świadczenie po zmarłym krewnym, zastanawia się, czy może w tym czasie podjąć pracę zarobkową. Jak wygląda renta rodzinna a praca?

Zgodnie z prawem świadczeniobiorca może w czasie pobierania renty pracować. Musi jednak pamiętać o limitach dochodu. 

Ważne!

Od września 2022 roku zmieniły się limity dorabiania do renty rodzinnej. Aktualnie do zawieszenia wypłaty świadczenia dojdzie w sytuacji, gdy przychód przekroczy 130% przeciętnego wynagrodzenia w kraju za poprzedni kwartał, czyli 8003,20 zł. Jeśli Twój przychód będzie wyższy niż 70% przeciętnego wynagrodzenia, jednak nie przekroczy 130%, to wysokość renty zostanie zmniejszona o kwotę przekroczenia.

Czy renta rodzinna daje ubezpieczenie?

Od 1 lipca 2022 roku renta rodzinna pobierana przez małoletnich do 18 roku życia, przestaje być tytułem do ubezpieczenia zdrowotnego. To oznacza, że od tego czasu, dzieci te wraz ze zgłoszonymi członkami rodziny zostały wyrejestrowane z ubezpieczenia zdrowotnego.

Renta rodzinna a ubezpieczenie zdrowotne nie ma jednak wpływu na prawo do świadczenia opieki zdrowotnej. To należy się wszystkim dzieciom, które pobierają rentę rodzinną, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium UE, Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA).

Jak długo przysługuje renta rodzinna po zmarłym członku rodziny?

Jak długo przysługuje renta rodzinna wdowie lub dziecku? Na to pytanie należy odpowiedzieć: to zależy. Renta rodzinna dla wdowy może być wypłacana dożywotnio lub tylko przez określony czas. To zależy jakie dochody osiąga oraz czy ma jeszcze na swoim utrzymaniu dzieci. Dziecko może z kolei pobierać świadczenie do ukończenia 25 lat, pod warunkiem że jeszcze się uczy. Reguła ta nie dotyczy dzieci, które są trwale niezdolne do wykonywania pracy zarobkowej. 

Co ciekawe zmiana statusu cywilnego wdowy lub wdowca nie wpływa na okres otrzymywania renty rodzinnej. Drugie małżeństwo nie jest podstawą do uchylenia decyzji o przyznaniu świadczenia. Podobnie w sytuacji, gdy wdowa korzysta z ulgi na dziecko. Renta rodzinna mimo tego będzie w dalszym ciągu wypłacana.

Wiele zawirowań wokół renty rodzinnej powstało w wątku ulgi dla klasy średniej. Polski Ład umożliwia korzystania z ulgi przez rencistów, pod warunkiem że otrzymują oni dodatkowo dochody z pracy lub działalności gospodarczej.

Jak uzyskać rentę rodzinną krok po kroku?

Ten rodzaj świadczenia nie jest przydzielany automatycznie. To oznacza, że aby móc pobierać rentę rodzinną, należy złożyć odpowiedni wniosek osobiście lub pocztą. Jak to zrobić? Oto krótka instrukcja.

Krok 1. Zgromadź potrzebne dokumenty. W tej sytuacji niezbędne będą:

  • Twój dowód osobisty,
  • akt zgonu osoby, po której ma zostać przyznana renta (tylko w przypadku gdy nie został jeszcze złożony do ZUS np. w celu wypłaty zasiłku pogrzebowego),
  • dokument, który potwierdzi stopień pokrewieństwa (akt ślubu, akt urodzenia itd.),
  • w niektórych przypadkach: zaświadczenie o stanie zdrowia dziecka, wdowy lub wdowca,
  • dokumenty, które potwierdzą przebyte okresy pracy i wysokość wynagrodzeń zmarłego (pod warunkiem, gdy zmarły nie pobierał świadczeń z ZUS).

Krok 2. Pobierz ze strony internetowej zus.pl i uzupełnij potrzebne formularze takie jak:

  • wniosek ERR,
  • informacja ERP-6 – w przypadku gdy zmarły nie pobierał świadczenia.

Możesz też udać się do najbliższej jednostki terenowej i pobrać wnioski właśnie stamtąd.

Krok 3. Dostarcz dokumenty osobiście lub pocztą do najbliższej jednostki ZUS, a następnie czekaj na decyzję.

W jaki sposób wypłacana jest renta rodzinna?

Renta rodzinna wypłacana jest od miesiąca, w którym został złożony wniosek. Środki mogą trafić do uprawnionego na zgłoszony rachunek bankowy lub za pośrednictwem poczty. W przypadku gdy osoba pobierająca rentę rodzinną mieszka za granicą, otrzyma pieniądze na rachunek bankowy w Polsce lub zostaną one przekazane osobie uprawnionej, która mieszka na terytorium kraju.

Jak zrezygnować z renty rodzinnej?

Każdy uprawniony może dobrowolnie zrezygnować z renty rodzinnej. Wystarczy, że osobiście lub listem poleconym złoży odwołanie do ZUS-u. Wtedy wysokość renty zostanie ponownie przeliczona i podzielona pomiędzy pozostałych świadczeniobiorców.