Ustawa antylichwiarska w swojej pierwotnej wersji, podobnie zresztą jak jej nowelizacje, nie spełniła swojej funkcji, ponieważ mimo jej istnienia i tak na rynku pożyczek pozabankowych dochodziło do nadużyć. W efekcie pożyczkobiorcy zdecydowanie częściej decydowali się na najtańszy kredyt gotówkowy dostępny w banku.

W roku 2022 uchwalono nową ustawę antylichwiarską, która stanowi istotny krok w ochronie konsumentów przed nadmiernymi kosztami związanymi z pożyczkami i kredytami konsumenckimi. Jednakże niektóre z kluczowych zmian, które wprowadza ta ustawa, zaczęły obowiązywać dopiero od 1 stycznia 2024 roku. Jak to wygląda obecnie?

Czym jest ustawa antylichwiarska?

Na czym polega ustawa antylichwiarska? To potoczne określenie aktu prawnego, który ma za zadanie przeciwdziałać lichwie. W praktyce stosowne przepisy uwzględnione są w kilku aktach prawnych takich jak Kodeks cywilny, Kodeks postępowania cywilnego, Kodeks karny, Prawo bankowe czy Ustawa o kredycie konsumenckim.

Zadaniem ustawy antylichwiarskiej jest chronić osoby zaciągające pozabankowe pożyczki przed nieuczciwymi praktykami, które do tej pory działy się na porządku dziennym ze względu na brak odgórnej kontroli.

Przygotowaną przez Ministerstwo Sprawiedliwości, następnie uchwaloną przez Sejm i podpisaną przez Prezydenta RP ustawę antylichwiarską opublikowano w Dzienniku Ustaw dnia 17 listopada 2022 roku.

Jakie są główne założenia ustawy antylichwiarskiej?

W dużym skrócie można powiedzieć, że głównym założeniem ustawy antylichwiarskiej jest walka z lichwą i zaniedbywaniem praw konsumenckich. Przez długi czas rynek pożyczek pozabankowych praktycznie nie był ograniczony przepisami prawa. Zadaniem ustawy antylichwiarskiej jest więc ukrócić nieuczciwe praktyki pożyczkodawców i ochronić przed nimi konsumentów.

Przed wprowadzeniem ustawy w 2022 roku, firmy pozabankowe nie miały obowiązku weryfikowania zdolności kredytowej pożyczkobiorców, mogły też pobierać wysokie odsetki od udzielania pożyczek. Co więcej, nie podlegały one nadzorowi KNF. To się jednak zmieniło.

Co daje ustawa antylichwiarska? Przede wszystkim uniemożliwia udzielenie przesadnie drogich kredytów  i tzw. rolowania kredytów, czyli oferowania klientowi, który już wziął pożyczkę, zawarcie nowej umowy.

Dowiedz się także: Jak firmy pożyczkowe mogą wyłudzać pieniądze i jak się przed tym chronić?

Jakie są nowe regulacje w ustawie antylichwiarskiej?

Z dniem 1 stycznia 2024 weszły w życie kolejne zmiany związane z ustawą antylichwiarską. Czego dotyczą?

  • Instytucje pożyczkowe mogą działać wyłącznie w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością albo spółki akcyjnej, gdzie ustanowiono radę nadzorczą. Kapitał zakładowy musi wynosić co najmniej 1 000 000 zł.
  • Środki przeznaczane na udzielanie kredytów przez instytucje pożyczkowe nie mogą pochodzić z działalności polegającej na gromadzeniu środków pieniężnych innych osób fizycznych, osób prawnych lub jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, w tym z emisji obligacji lub innych instrumentów dłużnych oraz ze źródeł nieudokumentowanych.
  • Członkami organów instytucji pożyczkowych, a także prokurentami mogą być jedynie osoby, które nie były prawomocnie skazane za przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi lub przestępstwo skarbowe.
  • Konieczne jest uzyskanie wpisu do rejestru instytucji pożyczkowych prowadzonego przez KNF.

Czy ustawa antylichwiarska będzie działać wstecz? Nie, polskie prawo nie może działać wstecz. Przepisy dotyczą wyłącznie pożyczek, które zostały udzielone po wejście w życie nowelizacji ustawy.

Firmy pożyczkowe pod nadzorem KNF — nowe zmiany w ustawie antylichwiarskiej

Kto kontroluje firmy pożyczkowe? Zgodnie z nowymi zmianami w ustawie antylichwiarskiej, firmy pożyczkowe będą pod nadzorem Komisji Nadzoru Finansowego (KNF). Ten nadzór obejmie m.in. kontrolę nad działalnością instytucji pożyczkowych w zakresie przestrzegania przepisów dotyczących udzielania pożyczek oraz ochrony interesów konsumentów.

KNF skupia się przede wszystkim na monitorowaniu stóp procentowych, opłat i prowizji pobieranych przez firmy pożyczkowe oraz na egzekwowaniu przestrzegania limitów zadłużenia przez kredytobiorców.

Może to przynieść korzyści dla pożyczkobiorców, zapewniając im większą ochronę przed nieuczciwymi praktykami finansowymi oraz lepszy dostęp do transparentnych i uczciwych warunków kredytowania.

Dowiedz się też: Na co zwracać uwagę wybierając firmę pożyczkową?

Badanie zdolności kredytowej przez firmy pożyczkowe

Zgodnie z nowymi przepisami, firmy pożyczkowe są zobowiązane do dokładniejszej oceny zdolności kredytowej klientów przed udzieleniem pożyczki. Proces ten obejmuje analizę dochodów, historii kredytowej oraz innych czynników finansowych, które mogą wpłynąć na zdolność klienta do spłaty pożyczki.

Wprowadzenie takiego obowiązku wynika z potrzeby zapobiegania nadmiernemu zadłużeniu klientów oraz chronienia ich przed ryzykiem niewypłacalności. Dzięki temu firmy pożyczkowe mogą lepiej dopasować ofertę do indywidualnych możliwości finansowych klientów oraz minimalizować ryzyko niewypłacalności pożyczkobiorców.

Maksymalne koszty pozaodsetkowe pożyczek i kredytów konsumenckich

Ustawa antylichwiarska wprowadza maksymalne koszty pozaodsetkowe pożyczek i kredytów konsumenckich, mając na celu ochronę konsumentów przed nadmiernymi opłatami oraz praktykami lichwiarskimi.

Zgodnie z przepisami ustawy, koszty pozaodsetkowe, czyli wszelkie dodatkowe opłaty i prowizje, nie mogą przekroczyć 25% wartości pożyczki oraz 30% wartości pożyczki, jeśli jest ona udzielana na okres krótszy niż rok.

Warto wiedzieć: Jak firmy pożyczkowe mogą wyłudzać pieniądze i jak się przed tym chronić?

Jak zmiany w ustawie antylichwiarskiej wpłyną na rynek pożyczkowy?

Co dalej z ustawą antylichwiarską? Zmiany w ustawie antylichwiarskiej przyniosą szereg konsekwencji dla instytucji pożyczkowych, które nie będą przestrzegać nowych zasad. Przede wszystkim firmy pożyczkowe będą zobowiązane do dokładniejszej oceny zdolności kredytowej klientów oraz do ograniczenia wysokości opłat pozaodsetkowych.

Naruszenie tych przepisów może skutkować sankcjami administracyjnymi, w tym nałożeniem kar finansowych lub wykreśleniem z rejestru instytucji pożyczkowych. Ponadto, wprowadzenie nowych przepisów może spowodować zmniejszenie rentowności działalności firm pożyczkowych, zwłaszcza tych, które opierały swoją strategię na pobieraniu wysokich opłat dodatkowych.

Z drugiej strony, nowe zasady mogą przyczynić się do poprawy wizerunku sektora pożyczkowego oraz zwiększenia zaufania konsumentów do oferowanych przez nie usług finansowych. Firmy pożyczkowe, dostosowując się do nowych regulacji, mogą również skorzystać na poprawie stabilności finansowej oraz zwiększeniu lojalności klientów.