Po wprowadzeniu w życie bezwarunkowego Dochodu Podstawowego (BDP) przeciętna, trzyosobowa rodzina powinna otrzymywać co miesiąc aż 3000 zł. Po 1200 na każdego dorosłego i 600 zł na dziecko. To oznaczałoby koniec problemów finansowych wielu gospodarstw, które teraz muszą ratować domowy budżet chwilówkami czy kredytami gotówkowymi. Ekonomiści biją jednak na alarm: naszego kraju nie stać na kolejne świadczenia. Przyjrzyjmy się temu, jak miałoby to wyglądać w praktyce.

Definicja bezwarunkowego dochodu podstawowego

Darmowe rozdawanie pieniędzy wielu osobom kojarzy się z czasami PRL-u, kiedy to funkcjonowało powiedzenie: „Czy się stoi, czy się leży, dwa tysiące się należy”. Co jakiś czas pojawiają się pogłoski mówiące o tym, że coś podobnego ma zostać wprowadzone w naszym kraju, tym razem pod postacią dochodu podstawowego. To wszystko za sprawą Polskiego Instytutu Ekonomicznego, czyli pomysłodawcy BDP.

Czym jest bezwarunkowy dochód podstawowy? Definicja mówi o tym, że jest to taki model finansów, który zakłada, że każdy obywatel danego kraju, niezależnie od osiąganych dochodów, powinien otrzymywać od państwa jednakową kwotę pieniędzy. Dochód ten, pozbawiony innych form zarobku (wynagrodzenia z pracy czy świadczeń socjalnych), powinien zapewnić każdemu człowiekowi tzw. minimum egzystencji.

Dochód gwarantowany w każdym państwie ma nieco inną nazwę. Dla przykładu w Stanach Zjednoczonych znany jest jako Basic Income Guarantee (BIG), natomiast w Wielkiej Brytanii, Kanadzie czy Nowej Zelandii podobne koncepcje określano mianem Social Credit. W krajach, w których językiem urzędowym jest niemiecki, używa się określeń: Grundeinkommen, Sozialdividende czy Existenzgeld. Jak widać, nie ma jednej, słusznej nazwy, podobnie jak nie funkcjonuje jedna kwota, która byłaby odpowiednia dla wszystkich.

Bezwarunkowy dochód podstawowy a wysokość emerytury

Temat BDP wzbudza wiele emocji. Nic w tym dziwnego, ponieważ środki, które miałby zapewnić wypłatę świadczenia wszystkim obywatelom, miałyby zostać pobierane z tej samej puli, z których wypłacane są emerytury. Bezwarunkowy dochód podstawowy a emerytura czy seniorzy mają się czego obawiać?

Rządowi eksperci uspokajają. Bezwarunkowy dochód podstawowy przyznawany byłby również dla emerytów, niezależnie od wysokości pobieranego świadczenia. To oznaczałoby, że 1200 zł dla każdego Polaka mogłoby realnie zwiększyć dochody wszystkich seniorów.

Czy Bezwarunkowy dochód podstawowy pojawi się w Polsce?

Świadczenia od zawsze wzbudzały wiele kontrowersji. Budżet państwa nie jest z gumy, a finanse, które do niego wpadają, pochodzą z kieszeni podatników. Wprowadzenie 1200 zł dla każdego Polaka oznaczałoby z pewnością wzrost kosztów życia. Przez to większość obywateli tylko iluzorycznie poprawia swoją sytuację materialną.

Aktualnie, pomimo zgody wielu partii, nie ma konkretnych planów wprowadzenia bezwarunkowego dochodu podstawowego. Lewica, która nie jest u władzy, również popiera kwestię wprowadzenia świadczenia. Temat wciąż jednak wzbudza wiele kontrowersji i dzieli Polaków. Czy w przyszłym roku nowe świadczenie zostanie wprowadzone? Zobaczymy.

Bezwarunkowy dochód podstawowy – od kiedy możemy się go spodziewać?

1200 dla każdego, od kiedy? Na chwilę obecną nie wiadomo, od kiedy zostanie wprowadzony Bezwarunkowy Dochód Podstawowy. W 2021 roku na pewno się to nie zadzieje. Rząd nie podał żadnej konkretnej daty wprowadzenia świadczenia.

Jak wygląda Bezwarunkowy dochód podstawowy w różnych europejskich krajach?

Bezwarunkowy dochód podstawowy funkcjonuje w wielu krajach pod różnymi nazwami. W niektórych państwach poparcie dla dodatkowego świadczenia jest ogromne (np. w Rosji, gdzie ponad 70 proc. społeczeństwa jest za gwarantowanym dochodem), a w innych krajach nie. Dla przykładu Szwajcarzy w 2016 roku zadecydowali w referendum, że nie chcą otrzymywać od rządu 2,5 tys. franków szwajcarskich, które miałyby być przyznawane na każdego dorosłego obywatela. A jak to wygląda w innych europejskich krajach?

Bezwarunkowy dochód podstawowy w Niemczech

Bezwarunkowy dochód podstawowy w Niemczech znajdzie się aktualnie w fazach testu. Eksperyment rozpoczął się w czerwcu 2021 roku i objął 122 osoby, które przez trzy lata mają otrzymać 1200 euro miesięcznie. Czy dodatkowe świadczenie sprawdzi się w tym kraju? Nie wiadomo, jednak w państwie, w którym mieszka ponad 82 mln obywateli, do testów zgłosiło się tylko nieco ponad 2 mln osób.

Bezwarunkowy dochód podstawowy w Finlandii

Bezwarunkowy dochód podstawowy swego czasu funkcjonował również w Finlandii. Rządzący przeprowadzili w swoim kraju dwuletni eksperyment, który objął dwa tysiące bezrobotnych. Grupa ta otrzymywała 560 euro miesięcznie, niezależnie od tego, czy aktywnie poszukiwała pracy, czy nie. Wnioski z badania pozwoliły stwierdzić, że osoby, które otrzymywały dodatkowe środki, były w lepszej kondycji psychicznej i rzadziej chorowały na depresję. Gwarantowane świadczenie nie sprawiło jednak, że bezrobotni, którzy znajdowali się w trudnej sytuacji materialnej, rozwiązali swoje problemy materialne.

Bezwarunkowy dochód podstawowy i Szwajcaria

Referendum przeprowadzone w 2016 roku w stanowczy sposób odrzuciło pomysł wprowadzenia bezwarunkowego dochodu w Szwajcarii. Według obliczeń szwajcarskiego rządu realizacja inicjatywy obciążałaby budżet państwa kwotą 208 mld franków rocznie. Niestety znaczną część tych kosztów pokryłby transfer środków, które do tej pory były przeznaczane na inne świadczenia społeczne.

Bezwarunkowy dochód podstawowy we Francji

Wprowadzenie BDP w krajach bogatych takich jak m.in. Francja, gdzie systemy socjalne są bardzo hojne, sprawiłoby, że dotychczasowi odbiorcy świadczeń staliby się pokrzywdzeni. Dodatkowo mentalność mieszkańców kraju położonym pomiędzy Morzem Celtyckim a Śródziemnym sprawiłaby, że gwarantowane świadczenie skutecznie zniechęciłoby wielu obywateli do podjęcia pracy.

Bezwarunkowy dochód podstawowy i Włochy

Od kwietnia 2019 roku we Włoszech funkcjonuje coś na kształt BDP. Każdy obywatel otrzymuje świadczenie, które nie może być niższe niż 480 euro, ani wyższe niż 780 euro. Czteroosobowa rodzina z dwojgiem dzieci otrzymuje miesięcznie kwotę maksymalną 1180 euro, a rodzina z dwojgiem nieletnich dzieci i jednym dorosłym dzieckiem dostanie do 1330 euro miesięcznie. Świadczenie skierowane jest tylko do najbiedniejszych mieszkańców Włoch, wśród których znajdują się osoby bezrobotne oraz imigranci, którzy legalnie zamieszkują kraj. Szacuje się, że świadczenie pochłania rocznie ok. 7 mld euro. 

Czy 1200 zł dla każdego to dobry pomysł? Wady i zalety bezwarunkowego dochodu podstawowego

Ekonomiści nie są zgodni w sprawie dochodu gwarantowanego. Świadczenie to, jak każde inne ma swoje zalety, ale też wiele wad, o których warto pamiętać. Poniżej przedstawiam najważniejsze argumenty „za” oraz „przeciw” wprowadzeniu 1200 zł dla każdego obywatela.

Bezwarunkowy dochód podstawowy – plusy:

  • zabezpieczenie finansowe osób, które nie mają pewnej sytuacji materialnej,
  • zmniejszenie poziomu ubóstwa w kraju,
  • szansa na wyeliminowanie nierówności społecznych,
  • poprawa bezpieczeństwa w kraju (nierzadko to osoby najuboższe dopuszczają się drobnych przestępstw).

Bezwarunkowy dochód podstawowy – wady:

  • zagrożenie zmniejszenia podaży pracy,
  • nadmierne obciążenie budżetu państwa,
  • działanie demotywujące dla osób bezrobotnych,
  • zagrożenie inflacją lub hiperinflacją.

Bezwarunkowy dochód podstawowy, czyli 1200 zł dla każdego Polaka. Podsumowanie

Bezwarunkowy dochód podstawowy budzi skrajne uczucia i wywołuje wiele kontrowersji. Darmowe otrzymywanie dodatkowych środków od państwa bez konieczności spełniania żadnych warunków może nie tylko dziwić, ale też wzbudzać obawy, na temat pochodzenia pieniędzy. Jak wiadomo, rząd nie dysponuje swoimi finansami, a wszystkie te, które zasilają budżet państwa, pochodzą z kieszeni podatników.

O tym, czy Bezwarunkowy dochód podstawowy ma więcej wad, czy zalet, trudno jednoznacznie stwierdzić. Wyniki eksperymentów przeprowadzonych przez wiele krajów jednoznacznie wskazują, że dodatkowe świadczenie wpływa na poprawę samopoczucia obywateli, ale nie przyczynia się do potrawy sytuacji materialnej. Wiele osób, rezygnuje z dodatkowego dochodu lub porzuca plany znalezienia pracy w związku z otrzymywanym dochodem gwarantowanym.

W naszym kraju Bezwarunkowy dochód podstawowy na pewno nie zostanie wprowadzony w 2021 roku. Ciężko też powiedzieć, kiedy to nastąpi. Mieszkańcy wielu państw sami odrzucili propozycję wprowadzenia świadczenia, a Polacy są w tej sprawie mocno podzieleni. Od kiedy mogłoby wejść w życie bezwarunkowe 1200 zł dla każdego Polaka? Z pewnością wtedy, gdy poradzimy sobie z szalejącą inflacją, która na chwilę obecną osiąga rekordowe wartości.

Na koniec polecamy jeszcze: Wcześniejsza emerytura – kto może skorzystać z możliwości przejścia na wcześniejszą emeryturę?