Choroba zawodowa bądź wypadek w pracy to sytuacje, które sprawiają, że budżet domowy może znacząco się zmniejszyć. Owszem, pracownik może liczyć na różne formy zasiłku, w tym m.in. zasiłek chorobowy, lecz nie zawsze to wystarcza. Pożyczka w takiej chwili nie musi być ostatecznym rozwiązaniem. Warto jeszcze pomyśleć o zasiłku wyrównawczym, który może pokryć koszty rehabilitacji.

Czym jest zasiłek wyrównawczy?

Zasiłek wyrównawczy to świadczenie wypłacane pracownikowi, którego stan zdrowia pogorszył się w związku z wykonywaną pracą. W takiej sytuacji bardzo często konieczna jest rehabilitacja, a nawet zmiana stanowiska pracy. Może się to wiązać z obniżką wynagrodzenia. Aby pracownik aż tak jej nie odczuł, ZUS wypłaci mu świadczenie w postaci zasiłku wyrównawczego. 

Podstawę prawną wypłaty zasiłku wyrównawczego stanowi Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, a także Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Przeczytaj też: Zasiłek celowy w 2022. Zobacz, na co i w jakiej wysokości jest przyznawany!

Zasiłek wyrównawczy a dodatek wyrównawczy – różnice

Zasiłek wyrównawczy i dodatek wyrównawczy to pojęcia, które brzmią bardzo podobnie, nic więc dziwnego, że często są mylone. W praktyce nie mają jednak zbyt wiele ze sobą wspólnego. Co je zatem różni? Zasiłek wyrównawczy wypłacany jest z ubezpieczenia chorobowego, a podstawą wypłacania dodatków wyrównawczych jest kodeks pracy.

Komu przysługuje zasiłek wyrównawczy?

Pora odpowiedzieć na pytanie, komu przysługuje zasiłek wyrównawczy? Skorzystać mogą z niego osoby, które:

  • są ubezpieczone,
  • wykazują zmniejszoną sprawność do prac,
  • mają obniżone wynagrodzenie  poprzez poddanie się rehabilitacji zawodowej w celu adaptacji lub przyuczenia do określonej pracy.

Obecnie zasiłek wyrównawczy wypłacany jest wyłącznie pracownikom zatrudnionym na umowę o pracę niezależnie od wymiaru etatu lub stażu pracy. 

Jakie grupy zawodowe najczęściej korzystają z zasiłku wyrównawczego? Zasiłek wyrównawczy dla nauczycieli z pewnością jest wypłacany często, jednak zazwyczaj otrzymują go osoby, które pracują fizycznie. Są one najbardziej podatne na wypadek w pracy bądź chorobę zawodową jak np. problemy z kręgosłupem. Zasiłek wyrównawczy w ciąży rzadko kiedy jest wypłacany. W tym przypadku częściej mówi się o dodatku wyrównawczym. Podobnie jest przy zasiłkach wyrównawczych dla emerytów.

Ile wynosi zasiłek wyrównawczy?

Wiesz już, za co i kto może otrzymać zasiłek wyrównawczy. Pora jednak przejść do najważniejszych informacji. Ile dokładnie można otrzymać? Nie istnieje jeden, stały zasiłek wyrównawczy. Dlaczego?

Otóż możemy przeczytać na stronie rządowej, że jego wysokość „stanowi różnicę między przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniem za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających rehabilitację a wynagrodzeniem miesięcznym, które osiąga pracownik podczas pracy z obniżonym wynagrodzeniem”. Oznacza to więc, że wypłacona zostanie ta kwota, którą utracił z wynagrodzenia przez chorobę czy też wypadek. 

Przykład wypłacania zasiłku wyrównawczego może być więc następujący:

Pracownik X pracował jako magazynier i otrzymywał średnią pensję w wysokości 4000 zł brutto. Wypadek w pracy sprawił jednak, że stracił zdolność do wykonywania części prac i został skierowany na rehabilitację. Jego wynagrodzenie zmniejszyło się do 3300 zł brutto. Oznacza to, że za dany miesiąc przysługuje mu zasiłek wyrównawczy w wysokości 700 zł brutto.

Czy od zasiłku wyrównawczego odprowadza się podatek? Osoby, które w roku podatkowym 2022 otrzymały zasiłki i zapomogi, takie jak np. zasiłek wyrównawczy – nie muszą wykazywać tych kwot w rocznym rozliczeniu PIT, a tym samym płacić podatku dochodowego.

Kto wypłaca zasiłek wyrównawczy?

Kto płaci zasiłek wyrównawczy? Zasiłek wyrównawczy najczęściej wypłacany jest z ubezpieczenia wypadkowego. Ma to miejsce przede wszystkim, gdy pracownik uległ wypadkowi w pracy bądź, gdy dotknęła go choroba zawodowa. W innych sytuacjach zasiłek wypłacany jest z ubezpieczenia chorego.

Warto więc pamiętać, że zasiłek wyrównawczy z tytułu wypadku przy pracy zawsze jest wypłacany przez ZUS.

Jak długo wypłacany jest zasiłek wyrównawczy?

Przez jaki maksymalny okres można pobierać zasiłek wyrównawczy? Powrót do pełnej sprawności bywa trudny, a rehabilitacja może trwać miesiącami albo i latami. Z tego też względu zasiłek wyrównawczy wypłacany może być dość długo, bo nawet przez 24 miesiące. Co istotne, Prawo do zasiłku wyrównawczego powstaje od dnia, w którym pracownik podjął rehabilitację. Podjęcie rehabilitacji jest więc niezbędnym warunkiem uzyskania zasiłku. W tym przypadku nie warto zwlekać.

Jak otrzymać zasiłek wyrównawczy?

Co trzeba zrobić, aby otrzymać zasiłek wyrównawczy? Czy trzeba udać się do urzędu, aby złożyć odpowiedni wniosek? I czyje jest to zadanie – pracownika czy pracodawcy? Jak można się domyślić, to w interesie pracownika jest, aby zadbać o wypłatę świadczenia. Musi on więc złożyć stosowne dokumenty w ZUS-ie. Będą one nieco inne, gdy zasiłek wypłacany jest z ubezpieczenia wypadkowego, a inne, gdy wypłacony ma zostać z ubezpieczenia chorobowego.

Załóżmy, że wypłata świadczenia ma nastąpić z ubezpieczenia chorobowego. Wówczas należy złożyć następujące dokumenty:

  • orzeczenie lekarza orzecznika ZUS (może być również orzeczenie wystawione przez lekarza wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy) o potrzebie poddania się rehabilitacji zawodowej,
  • zaświadczenie pracodawcy albo zakładowego lub międzyzakładowego ośrodka rehabilitacji zawodowej o okresie, w którym wykonywana ma być rehabilitacja zawodowa bądź też przyuczenie do nowych obowiązków,
  • zaświadczenie pracodawcy albo zakładowego lub międzyzakładowego ośrodka rehabilitacji zawodowej o wysokości miesięcznego wynagrodzenia osiągniętego podczas rehabilitacji zawodowej, lub przyuczenia do określonej pracy,
  • zaświadczenie płatnika składek wystawione na druku Z-3.

Przy wystąpieniu wypadku w pracy procedura odbywa się bardzo podobnie, ale dokumenty, które trzeba dostarczyć, są nieco inne. Poza tymi wymienionymi wyżej konieczne jest również uzupełnienie dokumentacji o protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, jeżeli konieczność poddania się rehabilitacji zawodowej została spowodowana wypadkiem przy pracy.

Wniosek o zasiłek wyrównawczy

Wniosek o zasiłek wyrównawczy należy złożyć w ZUS. Można to zrobić na przeznaczonym do tego druku. Wniosek można złożyć osobiście lub pocztą.

Kto nie dostanie zasiłku wyrównawczego?

Zasiłek wyrównawczy nie przysługuje każdemu. Podstawowy warunek to posiadanie ubezpieczenia. A co wyklucza z możliwości otrzymania świadczenia? Nie dostaną go m.in. osoby uprawnione do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego. To jednak nie wszystko. 

Są także pewne sytuacje, które wykluczają czasowe pobieranie zasiłku wyrównawczego. Zaliczyć można do nich, chociażby niezdolności do pracy z powodu choroby, sprawowania opieki, czy też pobierania zasiłku macierzyńskiego. Zasiłek nie będzie też wypłacony wskutek  nieobecności w pracy z innych przyczyn, za które pracownik nie otrzymuje wynagrodzenia.

Zasiłek przestaje być wypłacany z dniem zakończenia rehabilitacji zawodowej i przesunięcia do innej pracy. Wiele zależy więc od indywidualnej sytuacji zdrowotnej. Niemniej, świadczenie nie może być pobierane dłużej niż 24 miesiące.