Choć prawo przewiduje rozmaite urlopy, głównie dla matki, w pierwszych miesiącach i latach życia dziecka, w końcu dobiegną one końca lub mama sama zdecyduje się na powrót do pracy. Jeśli w rodzinie nie ma nikogo, kto mógłby zaopiekować się dzieckiem pod jej nieobecność, pojawia się problem. Co prawda istnieją osoby zajmujące się dorywczo lub profesjonalnie opieką nad maluchami, ale nie wszystkie rodziny mogą sobie na to pozwolić, a zaciągnięcie chwilówki na podobny cel może ostatecznie przysporzyć więcej kłopotów niż pożytku. Na szczęście państwo umożliwia rodzinom dofinansowanie do niani – zobacz, na jakich zasadach i jak się o nie ubiegać.

Dofinansowanie do opieki nad dzieckiem – jak je otrzymać?

Nim przejdziemy do omawiania warunków otrzymania finansowania oraz kwestii dotyczącej zatrudnienia opiekunki, warto określić, czym dokładnie jest dofinansowanie na nianię.

Wbrew pozorom nie jest to całkowity zwrot kosztów za zatrudnienie opiekunki nad dzieckiem. Dofinansowanie na nianię to polega na zwolnieniu z opłacania składek społecznych za nianię do kwoty wynagrodzenia nie wyższej niż 50% wynagrodzenia za pracę. W przypadku wystąpienia nadwyżki nad tą kwotą pozostałą część opłaca rodzic.

Kto zatem może skorzystać z dofinansowania? Zasady przyznawania określa Ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3. Osobami kwalifikującymi się do otrzymania dofinansowania do zatrudnienia niani są rodzice, opiekunowie prawni lub inne osoby sprawujące opiekę nad dzieckiem na podstawie orzeczenia sądu, jeżeli:

  • ich dziecko ma od 20 tygodni do 3 lat – w tej sytuacji mogą korzystać ze wsparcia do końca roku szkolnego. Wyjątkowo można przedłużyć ten okres do 4 roku życia, jeżeli dziecko nie może pójść do przedszkola np. z powodu braku miejsc;
  • oboje rodziców jest zatrudnionych na podstawie umowy o pracę lub zlecenie, lub prowadzi działalność pozarolniczą, lub prowadzą działalność rolniczą (chyba że są domownikami w gospodarstwie rolnym i podlegają ubezpieczeniu społecznemu rolników);
  • nie korzystają z urlopu macierzyńskiego, ojcowskiego lub wychowawczego;
  • nie są zawodową rodziną zastępczą;
  • nie korzystają z ulgi na podstawie umowy aktywizacyjnej, czyli przykładowo nie zatrudniają innej osoby, która była bezrobotna;
  • dziecko nie jest objęte instytucjonalną opieką, czyli nie uczęszcza do żłobka, przedszkola, klubu dziecięcego.

Aby otrzymać dofinansowanie, należy podpisać umowę uaktywniającą z nianią, a także zgłosić ją do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego w ZUS. Warto zaznaczyć, że rodzice mogą skorzystać z dofinansowania niezależnie od sytuacji życiowej i finansowej.

Zobacz też: Program Maluch Plus – jak złożyć wniosek i dla kogo jest przeznaczony Program Maluch Plus?

Rodzic może samotnie wychowywać dziecko, czyli sprawować opiekę nad dzieckiem samodzielnie jako panna, kawaler, wdowa, wdowiec, po rozwodzie oraz w separacji. Dotyczy to też sytuacji, gdy jeden z rodziców jest pozbawiony praw rodzicielskich lub przebywa w zakładzie karnym.

Kto może być nianią, na którą otrzymamy dofinansowanie?

Kto może być nianią, jeśli staramy się o dofinansowanie do zatrudnienia niani? Ustawa nie stawia zbyt restrykcyjnych wymagań.

Nianią może być każdy, kto:

  • ukończył 18 lat,
  • nie jest rodzicem dziecka, którym należy się opiekować,
  • ma aktualne badania dla celów sanitarno-epidemiologicznych oraz orzeczenie o braku przeciwwskazań do pracy.

Inną formą wsparcia ze strony państwa dla polskich rodzin jest dofinansowanie do żłobków. Warto zapoznać się z zasadami wnioskowania.

Czy możliwe jest zatrudnienie babci jako niani?

Tak, zatrudnienie babci jako niani jest możliwe. Nianią może zostać babcia, brat, siostra, sąsiadka, przyjaciółka czy osoba z zewnątrz. Jak wcześniej wspomnieliśmy, ustawa daje duże możliwości co do kwestii, kto może zostać zatrudniony jako opiekunka.

Dofinansowanie na zatrudnienie babci to dobre rozwiązanie dla mam pragnących powrotu do pracy, ale obawiających się kosztów zatrudnienia niani. Wszystkie pieniądze będą trafiać do rodziny, a ponadto rodzice będą zwolnieni z części składek na ZUS, co obniży koszty zatrudnienia. Dofinansowanie dla babci za opiekę nad wnukiem to również dobry sposób aktywizacji osób starszych, a także możliwość korzystania z ubezpieczenia społecznego.

Babcia jako niania nie musi mieć żadnych kwalifikacji – jedyny wymóg to posiadanie aktualnych badań sanitarno-epidemiologicznych oraz orzeczenia o braku przeciwwskazań do pracy.

Polecamy: Ulga na dziecko. Ile wynosi w 2022 roku? Komu przysługuje?

Ile wynosi dofinansowanie na nianię?

Dofinansowanie do niani to zwolnienie ze składek ZUS do połowy minimalnego wynagrodzenia. W 2021 r. minimalne wynagrodzenie wynosiło 2800 zł brutto. Oznacza to, że ZUS opłacało składki od podstawy stanowiącej nie więcej niż połowa kwoty minimalnego wynagrodzenia, czyli od kwoty 1400 zł. Pozostałą część składek opłacają rodzice. Od 2022 r. kwota minimalnego wynagrodzenia wynosi 3010 zł brutto. W tym roku dofinansowanie obejmie składki od wynagrodzenia niani nieprzekraczającego podstawy kwoty 1505 zł.

Umowa z nianią. Formy zatrudnienia i wynagrodzenie

Jaką formę musi mieć umowa z nianią, jeśli chcesz otrzymać dofinansowanie? Zatrudnienie następuje na podstawie umowy o świadczenie usług, czyli tzw. umowy uaktywniającej. Stosowane są do niej przepisy kodeksu cywilnego odnośnie zlecenia, więc nie jest to forma umowy o pracę. Należy ją traktować jako umowę zlecenie dla przyszłej niani. Każda osoba zatrudniona jako opiekunka, nawet babcia, musi mieć zawartą umowę, jeśli chcesz uzyskać zwolnienie ze składek.

Umowa uaktywniająca dla niani powinna składać się z następujących elementów:

  • stron umowy,
  • celu i przedmiotu umowy,
  • miejsca, gdzie niania będzie opiekować się dzieckiem,
  • dni i godziny pracy niani,
  • liczba dzieci do opieki,
  • czas trwania umowy,
  • wynagrodzenie niani wraz z terminem i sposobem wypłaty wynagrodzenia,
  • warunki zmiany i rozwiązania umowy.

Jak wygląda zatrudnienie niani pod względem załatwienia spraw z ZUSem? Jeśli już podpiszesz umowę z nianią, zgłoś ją do ubezpieczenia w ZUS. Ponadto musisz zgłosić także siebie jako płatnika składek, jeśli jeszcze nim nie jesteś. Na tę czynność masz 7 dni od dnia, w którym niania rozpocznie swoją pracę według umowy.

Pierwszą składkę rozliczasz 15. dnia kolejnego miesiąca od zatrudnienia opiekunki. Na przykład jeśli opiekunka została zatrudniona 10 lutego, to do 15 marca musisz się rozliczyć ze składek. Jeśli nie masz funduszy, pomyśl o pożyczce na spłatę ZUS.

Druki, które są potrzebne do zgłoszenia niani do ubezpieczeń oraz siebie jako płatnika składek:

  • zgłoszenie płatnika składek (ZUS ZFA) – jeśli nie jesteś jeszcze płatnikiem;
  • zgłoszenie do ubezpieczeń (ZUS ZUA) – jeśli zgłaszasz nianię do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego;
  • zgłoszenia do ubezpieczenia (ZUS ZZA) – jeśli zgłaszasz nianię wyłącznie do ubezpieczenia zdrowotnego.

Druki, które są potrzebne do rozliczenia składek:

  • deklaracja miesięczna (ZUS DRA);
  • imienny miesięczny raport o należnych składkach i wypłacanych świadczeniach (ZUS RCA) – jeśli zgłosiłeś nianię na podstawie deklaracji ZUS ZUA;
  • imienny miesięczny raport o należnych składkach na ubezpieczenie zdrowotne (ZUS RZA) – jeśli zgłosiłeś nianię na podstawie deklaracji ZUS ZZA.

Po podpisaniu umowy należy zgłosić umowę do oddziału ZUS w swoim miejscu zamieszkania. Możesz zrobić to osobiście lub wysłać dokumenty pocztą. Niezbędne dokumenty to:

  • umowa uaktywniająca,
  • dokumenty, które są potrzebne do zgłoszenia niani i siebie jako płatnika do ZUS,
  • dokumenty, które są potrzebne do rozliczenia składek.

Już w pierwszym miesiącu Zakład Ubezpieczeń Społecznych opłaca za nianię składki od podstawy stanowiącej kwotę nie wyższą niż 50% wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę. Od przekroczenia kwoty 50% minimalnego wynagrodzenia Ty płacisz resztę składek.

To również interesujące: 12 tys. zł na dziecko – komu przysługuje Rodzinny Kapitał Opiekuńczy i na jakich zasadach jest przyznawany?

Warto wiedzieć, że jeśli zwolnisz nianię, stracisz pracę lub Twoje dziecko nie kwalifikuje się już do dofinansowania, musisz koniecznie zgłosić ten fakt do ZUS. Jeśli tego nie zrobisz, dostaniesz wezwanie do zwrócenia składek za czas, za który nie spełniasz warunków udziału w dofinansowaniu.

Czy możliwe jest zatrudnienie niani bez umowy?

Nie, zatrudnienie niani bez umowy z dofinansowaniem nie jest możliwe, bo osoba opiekująca się dzieckiem nie jest zgłoszona do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych.

Aby otrzymać dofinansowanie na zatrudnienie niani, należy zadbać o podpisanie umowy z przyszłą opiekunką, a następnie zgłosić ją do ubezpieczenia do oddziału ZUS.