Czynny żal – co to jest?

Co to jest czynny żal? Czynny żal podatnika to zawiadomienie organu ścigania o popełnieniu czynu zabronionego. Zgodnie z treścią art. 16 § 1 KKS nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego poinformuje o tym odpowiedni organ, poda istotne okoliczności (np. wyjawi tożsamość osób współdziałających w popełnieniu czynu) oraz powód takiego działania. Czynem zabronionym w tym przypadku jest nieujawnienie obowiązku uiszczenia podatku lub dopełnienia innej czynności określonej przepisami (dotyczy np. braku złożenia deklaracji podatkowej).

Czynny żal związany z PCC i inną aktywnością podatnika wymaga złożenia stosownego pisma. Termin płatności zostanie ustalony przez organy podatkowy w późniejszym terminie. Przedsiębiorca ma więc trochę czasu między złożeniem pisma a rozliczeniem.

Czasem podatnik nie ma świadomości, że nie dopełnił obowiązku. Dotyczy to np. firm, które wspierają swoich partnerów finansowo. Czy podatek od pożyczki jest obowiązkowy? Przedsiębiorcy, którzy udzielają kontrahentom pożyczek, muszą zapłacić podatek wynoszący 0,5% kwoty kapitału. Nie dotyczy to firm, których działalność polega na przyznawaniu chwilówek i innych podobnych produktów. W przypadku tych pierwszych brak płatności to dobry powód do czynnego żalu.

Czynny żal – kiedy jest stosowany i kto może go napisać?

Według Kodeksu karnego skarbowego (ustawa z dn. 10 września 1999 r.) czynny żal jest możliwy dla podatników, którzy mimo obowiązku nie przekazali: 

  • informacji o schematach podatkowych (MDR),
  • informacji o cenach transferowych (TPR-C) i (TPR-P),
  • powiadomień w zakresie obowiązku przekazywania informacji o grupie podmiotów (CBC-P),
  • informacji o grupie podmiotów (CBC-R),
  • informacji o amerykańskich rachunkach raportowanych (FAT-1),
  • informacji o rachunkach raportowanych (CRS),
  • sprawozdań finansowych.

Przykładowe sytuacje, w których można złożyć zawiadomienie:

  • czynny żal za PIT niezłożony w terminie,
  • czynny żal za niezapłacony podatek od nieruchomości,
  • czynny żal za zgłoszenie darowizny po terminie,
  • czynny żal za niezgłoszoną darowiznę,
  • czynny żal za niezłożenie deklaracji podatkowej,
  • czynny żal za niezłożenie sprawozdania finansowego,
  • czynny żal za brak przeglądu kasy fiskalnej, 
  • czynny żal za zatajenie przychodów, 
  • czynny żal za prowadzenie ksiąg podatkowych w niewłaściwy sposób,
  • czynny żal za rozliczenie wydatków, które nie mogą stanowić kosztów działalności.

Zawiadomienie o popełnieniu czynu zabronionego lub inaczej czynny żal pozwala na uniknięcie kary: grzywny, wyroku sądowego czy pozbawienia wolności (w zależności od szkodliwości społecznej – przestępstwa lub wykroczenia skarbowego). Podatnik wciąż zobowiązany jest jednak do zapłacenia odsetek w ramach czynnego żalu.

Czynny żal – do kogo może być kierowany?

Czynny żal składa się do urzędu skarbowego. Można to zrobić drogą tradycyjną (papierową, za pośrednictwem Poczty Polskiej), elektroniczną lub osobiście (ustnie do protokołu). Do urzędu skarbowego czynny żal podatnika trafia poprzez serwisy e-PUAP lub e-maila.

Czynny żal – jak napisać czynny żal do urzędu skarbowego?

Jak napisać czynny żal? Zawiadomienie powinno mieć zwięzłą, rzeczową, formalną formę. Z pisma musi jednoznacznie wynikać: kto jest nadawcą i adresatem dokumentu, czego dotyczy czynny żal, jaki był powód popełnienia czynu zabronionego, czy zaistniały okoliczności świadczące o nieskuteczności czynnego żalu.

Jak napisać czynny żal za niezłożenie deklaracji? Tak jak w powyższym przypadku – uwzględniając powód zaistnienia takiej sytuacji oraz składając deklarację o rozliczeniu zaległości, wraz z odsetkami.

Wybierając drogę elektroniczną, można skorzystać z przykładów wzorów ogólnych dla czynnego żalu. Ważne, by pamiętać o pobraniu Urzędowego Poświadczenia Odbioru po wysłaniu pisma.

Czynny żal – wzór

Pismo do złożenia czynnego żalu powinno wyglądać tak: 

  • po lewej stronie u góry dane identyfikujące podatnika (imię, nazwisko, adres, NIP, REGON);
  • po prawej stronie u góry miejscowość i data;
  • poniżej daty dane identyfikujące naczelnika urzędu skarbowego wraz z adresem urzędu;
  • nagłówek (Zawiadomienie o popełnieniu czynu zabronionego);
  • treść oświadczenia; 
  • podpis podatnika.

Czynny żal – przykład treści:

Na podstawie art. 16 § 1 Kodeksu karnego skarbowego zawiadamiam o popełnieniu przeze mnie czynu zabronionego polegającego na … (opis czynu). Niedotrzymanie ustawowych obowiązków wynikało z … (powód i okoliczności). Jednocześnie oświadczam, że przy popełnianiu wyżej wymienionego czynu nie doszło do współdziałania z innymi osobami.

Informuję, że w dniu ... (data rozliczenia) zaległe zobowiązania zostały dopełnione w formie ... (np. przelewu). W związku z powyższym wnoszę o odstąpienie od stosowania sankcji przewidzianych w Kodeksie karnym skarbowym. Dołożę wszelkich starań, aby sytuacja taka nie miała więcej miejsca.

Jak złożyć czynny żal elektronicznie?

Czy czynny żal można wysłać elektronicznie? Tak, czynny żal online składa się przez e-PUAP firmy, e-PUAP prywatny przedsiębiorcy lub e-maila urzędu skarbowego. Ta ostatnia metoda wymaga opatrzenia podpisem kwalifikowanym, podpisem zaufanym lub podpisem osobistym. Elektroniczny czynny żal ma taką samą skuteczność jak tradycyjny, a do tego jest mniej czasochłonny.

Jak złożyć czynny żal? Na stronie serwisu e-Urząd Skarbowy znajduje się zakładka Twoje dokumenty (po zalogowaniu). W środku należy wybrać opcję „Złóż dokument”, a następnie „Zawiadomienie o popełnieniu czynu zabronionego (czynny żal)”. Wybierając tę drogę, nie trzeba składać podpisu elektronicznego ani zaufanego – pismo jest automatycznie opatrzone pieczęcią kwalifikowaną.

Czynny żal przez Internet w imieniu przedsiębiorcy może też złożyć osoba, która została upoważniona do składania plików JPK_VAT. Taka opcja dostępna jest także dla kont prywatnych e-PUAP. W tym przypadku elektroniczny podpis kwalifikowany, profil zaufany, e-dowód lub potwierdzenie tożsamości przez bankowość elektroniczną jest wymagane.

Czynny żal – jaki podać powód?

Jak uzasadnić czynny żal? Uzasadnieniem czynnego żalu może być nieświadomość popełnienia czynu zabronionego, zapominalstwo czy trudna sytuacja firmy. Jeśli był to pierwszy raz u danego podatnika, to urząd będzie bardziej skłonny do decyzji na jego korzyść. Twierdzenie o niewiedzy w przypadku czynnego żalu nie będzie jednak przekonujące, jeśli doszło do tego kolejny raz. Wśród powodów czynnego żalu może być także nieumyślne popełnienie błędów w zeznaniu podatkowych.

Korekta JPK a czynny żal – co warto wiedzieć?

Czy podatnik, który chce złożyć korektę JPK powinien złożyć jednocześnie czynny żal? Obecnie tak. Ministerstwo Finansów pracuje jednak nad zmianą przepisów w tym zakresie. Na tym etapie data wprowadzenia nowych przepisów nie jest jednak znana.

Kiedy czynny żal będzie skuteczny?

Czynny żal jest skuteczny, jeśli:

  • nie doszło jeszcze do wezwania podatnika w związku popełnionym czynem zabronionym, a organy podatkowe nie zdążyły udokumentować przestępstwa; 
  • nie doszło jeszcze do postępowania kontrolnego w sprawie czynu zabronionego; 
  • podatnik nie organizował grupy ani nie nakłaniał innych osób do popełnienia przestępstwa skarbowego;
  • podatnik podał wszystkie istotne okoliczności i informacje dotyczące popełnienia czynu zabronionego.

Warunki skutecznego złożenia czynnego żalu określa art. 16 kks. Wszelkie płatności należy uregulować wraz z odsetkami wyliczonymi przez urząd skarbowy.

Ważne!

Jeśli urząd skarbowy nie uzna czynnego żalu za skuteczny, podatnik nie ma możliwości odwołania się od wydanej decyzji.

Czynny żal – co jeszcze warto wiedzieć?

Kto podpisuje czynny żal? Czynny żal podpisuje przedsiębiorca lub osoba przez niego upoważniona.

Jaka jest podstawa prawna czynnego żalu? Przepisy związane z czynnym żalem określa Kodeks karny skarbowy, a dokładnie art. 16a. Zawiadomienie w sprawie korekty JPK może także obejmować czym określony art. 56 (podanie nieprawdziwych informacji) oraz art. 64a (nierzetelna informacja).

Czy czynny żal dotyczy także rozliczeń z ZUS-em? Nie, obecnie nie ma przepisów, które regulowałyby taką ewentualność.

Kiedy czynny żal jest skuteczny? Jeśli doszło do wcześniej opisanych sytuacji związanych ze świadomym lub nieświadomym popełnieniem czynu zabronionego i jeśli podatnik nie korzystał wcześniej zbyt często z takiej metody uniknięcia kary. W przypadku, gdy doszło do umyślnego uchylenia się od obowiązków, podatnik powinien wyrazić skruchę. Może to pozwolić mu uniknąć kary.