Z tego artykułu dowiesz się:
Wielu Polaków już teraz narzeka na wysokość swoich emerytur i zmuszona jest sięgać nierzadko po najtańszy kredyt gotówkowy, a wiele wskazuje na to, że będzie już tylko gorzej.
Wszystko przez starzenie się społeczeństwa, z którym mamy do czynienia w Polsce już od przeszło 20 lat. Na jaką emeryturę możesz liczyć, jeśli przejdziesz na nią w 2040 roku? Jaka będzie jej wysokość w roku 2060? Poznaj odpowiedzi na te i inne pytania!
Co oznacza stopa zastąpienia?
Stopa zastąpienia emerytury to procentowy wskaźnik wskazujący stosunek pomiędzy średnim wynagrodzeniem otrzymywany za czas pracy zarobkowej a przeciętną emeryturą, którą otrzymują pracownicy po osiągnięciu wieku emerytalnego. Prościej mówiąc, stopa zastąpienia określa, w jakim stopniu emerytura zastępuje dochód osoby pracującej przed przejściem na emeryturę.
W kontekście emerytur oznacza to, że stopa zastąpienia pozwala oszacować, jaką część swojego ostatniego dochodu przed przejściem na emeryturę będzie mógł utrzymać emeryt. Na przykład, jeśli stopa zastąpienia wynosi 70%, oznacza to, że emerytura będzie stanowiła 70% ostatniego dochodu osoby pracującej.
Ile wynosi stopa zastąpienia w Polsce w 2024 roku?
Jaka jest stopa zastąpienia na 2024 rok? Na razie nie ma dokładnych danych na ten temat. Niemniej, w roku 2022 wskaźnik ten się zwiększył, osiągając 54 proc., jednakże był to skutek dodatkowych świadczeń, a nie trwałej tendencji.
Według prognoz, takich jak te opublikowane na stronie ZUS, do roku 2060 stopa zastąpienia w Polsce może spaść nawet do około 19 proc. (przy założeniu pozostawienia aktualnego wieku emerytalnego).
Może cię zainteresować także: Na czym dokładnie ma polegać emerytura stażowa i jakie są szanse na jej wprowadzenie?
Co wpływa na wysokość stopy zastąpienia?
Wysokość stopy zastąpienia zależy od kilku czynników. Co się do nich zalicza?
- Wskaźnik dzietności – odzwierciedla liczbę dzieci urodzonych na kobietę w wieku rozrodczym. Niski wskaźnik dzietności może prowadzić do starzenia się społeczeństwa i zmniejszenia liczby osób w wieku produkcyjnym, co może wpływać na zmniejszenie potencjału systemu emerytalnego.
- Przeciętna długość życia poszczególnych płci – również ma wpływ na system emerytalny. Dłuższe życie prowadzi do dłuższego czasu pobierania emerytury, co może zwiększyć obciążenie systemu emerytalnego.
- Niski wzrost demograficzny – Polska od około 2000 roku boryka się z niżem demograficznym, czyli sytuacją, w której liczba urodzeń jest niższa od liczby zgonów. To prowadzi do starzenia się społeczeństwa i zmniejszenia liczby osób w wieku produkcyjnym, co znacząco obniża stopę zastąpienia ZUS.
- Wyznaczony przez państwo czas aktywności zawodowej – W Polsce czas aktywności zawodowej jest wyznaczony przez państwo na 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.
Oznacza to, że osoby osiągające odpowiedni wiek mogą przystąpić do pobierania emerytury, pod warunkiem posiadania wymaganego stażu pracy. To reguluje tempo przejścia osób z rynku pracy na emeryturę i ma wpływ na wysokość stopy zastąpienia.
Stopa zastąpienia dla kobiet i mężczyzn — skąd wynikają różnice?
Statystycznie kobiety zarabiają mniej niż mężczyźni. Wynika to z różnych czynników, w tym zróżnicowania płacowego czy koncentracji kobiet w zawodach o niższych wynagrodzeniach. Niższe zarobki prowadzą do niższych wpłat emerytalnych i mniejszej zdolności do oszczędzania na emeryturę.
Ponadto przeciętna długość życia kobiet jest dłuższa niż mężczyzn, co może wymagać większego finansowania ze strony systemu emerytalnego. Co więcej, kobiety częściej niż mężczyźni podejmują przerwy w karierze zawodowej z powodu macierzyństwa, opieki nad dziećmi lub opieki nad innymi członkami rodziny.
Te przerwy mogą prowadzić do niższych dochodów na przestrzeni życia zawodowego oraz do mniejszych oszczędności emerytalnych. Ponadto kobiety przechodzą na emeryturę w młodszym wieku niż mężczyźni, co przekłada się na krótszy okres aktywności zawodowej, a tym samym mniejsze emerytury.
Mężczyźni są w nieco lepszej sytuacji, głównie ze względu na dłuższy staż pracy. Dodatkowe 5 lat gromadzenia kapitału przekłada się na większą emeryturę. Co więcej, przeciętny mężczyzna żyje krócej niż kobieta i spędza mniej czasu na pobieraniu świadczenia emerytalnego.
Zobacz też: 14. emerytura. Kiedy będzie wypłacona i w jakiej sumie?
Jak obliczyć stopę zastąpienia?
W jaki sposób oszacować stopę zastąpienia? Wystarczy przeciętną wysokość nowo przyznanej emerytury podzielić przez wysokość miesięcznego wynagrodzenia w danym sektorze według następującego wzoru:
Wzór:
R= a/b*100%
gdzie:
- R – stopa zastąpienia
- a – wysokość nowo przyznanej emerytury
- b – przeciętne miesięczne wynagrodzenie
Jaka stopa zastąpienia odnosi się do przeciętnego wynagrodzenia w praktyce? Załóżmy, że dana osoba otrzymuje nowo przyznaną emeryturę w wysokości 2000 złotych miesięcznie. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w danym sektorze, z którego osoba ta przeszła na emeryturę, wynosi 4000 złotych.
Teraz możemy obliczyć stopę zastąpienia, stosując podany wyżej wzór:
- a = 2000 zł (wysokość nowo przyznanej emerytury)
- b = 4000 zł (przeciętne miesięczne wynagrodzenie)
- R = (2000 zł / 4000 zł) * 100% = 0.5 * 100% = 50%
W tym przykładzie stopa zastąpienia wynosi 50%. Oznacza to, że emerytura w wysokości 2000 zł stanowi 50% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w danym sektorze.
Sprawdź: 500 plus dla emerytów. Jak uzyskać 500+ z ZUS i KRUS?
Prognozy dla stopy zastąpienia na kolejne lata
Niestety scenariusz na kolejne lata wygląda bardzo pesymistycznie, chociaż wskaźnik zastąpienia w systemie emerytalnym w 2022 roku wyniósł 54%. Jak będzie przedstawiać się za kolejne 20 lat?
Ile będzie wynosić emerytura w 2040? Szacunki ekonomistów pokazują, że w 2040 roku przeciętne świadczenie emerytalne będzie wynosić ledwie 40 proc. średniego wynagrodzenia.
Negatywne prognozy dotyczą też osób, które przejdą na emeryturę po 2060 roku. Ile będzie wynosić emerytura w 2060? Z raportu ZUS, wynika, że ówcześni emeryci, otrzymają jedynie 18,7% wysokości poprzednich zarobków. To oznacza, że osoba, która zarabia 13 600 zł, nagle zacznie otrzymywać na konto świadczenie w wysokości 2 600 zł.
Najnowszy raport OECD, ukazujący sytuację emerytalną, pozostawia niewiele miejsca na optymizm. Wyraźnie pokazuje, że nie ma znaczenia, czy ktoś zarabia dużo, czy mało. Stopa zastąpienia w Polsce będzie jedną z najniższych wśród krajów rozwiniętych, co stanowi poważne wyzwanie dla obecnego systemu emerytalnego.
Pojawia się więc pytanie: dlaczego stopa zastąpienia spada? Ma to przede wszystkim związek ze wspomnianą już niską stopą dzietności i starzeniem się społeczeństwa.
Przeczytaj nasze najnowsze artykuły:
Pytania i odpowiedzi